Wie mantelzorg waardeert, accepteert geen bezuinigingen.

Wie mantelzorg waardeert, accepteert geen nieuwe bezuinigingen. Althans dat zou je denken. Mantelzorgers besparen de schatkist jaarlijks immers heel veel geld. Het ministerie van Financiën denkt daar anders over. Zij hebben afgelopen week een aangepaste ombuigings- en intensiveringslijst gepubliceerd. Deze lijst wordt iedere vier jaar opgesteld in aanloop naar een nieuwe kabinetsformatie, als technische ondersteuning van mogelijke politieke keuzes. Het zijn in wezen opties om te bezuinigen en die mogelijk worden uit onderhandeld in de kabinetsformatie. Nou niet meteen afhaken bij dit onderwerp. Het is volgens ons toch belangrijk om het onder jullie aandacht te brengen. Alertheid kan namelijk nooit te vroeg zijn. Zeker als het aankomt op bezuinigingen waar mantelzorgers de dupe van worden. Maar eerst even een uitleg over de lijst:

De lijst bestaat uit twee delen, de ombuigingslijst en de intensiveringslijst. De ombuigingslijst bevat een technische opsomming van maatregelen die genomen kunnen worden om de overheidsfinanciën te verbeteren. Op de ombuigingslijst zijn ook fiscale maatregelen opgenomen. De intensiveringslijst bevat concrete maatregelen waarmee de overheidsuitgaven kunnen worden verhoogd en lasten kunnen worden verlicht. De aangepaste intensiveringslijst is hoofdzakelijk gebaseerd op recente Interdepartementale beleidsonderzoeken en de Brede Maatschappelijke Heroverwegingen die in het voorjaar van 2020 zijn gepubliceerd en op de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen, die we voor de verkiezingen al hadden uitgeplozen in twee blogs

Alle ministeries komen aan bod in deze lijst. Zo ook het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. En om maar meteen met de deur in huis te vallen: wat daar te lezen staat is niet positief, als je ons vraagt. Veel zaken worden geschrapt of overgeheveld van de ene instantie naar de andere. Het is een hele lange lijst, die je op je gemak kunt uitpluizen maar in dit blog willen we zaken benoemen waar mantelzorgers direct of indirect mee te maken krijgen:

Maatregelen langdurige zorg en ondersteuning:

• Extramurale ouderenzorg naar de Wmo en Zvw
• Ouderenzorg niet meer geleverd vanuit Wlz maar door gemeenten
• (Deel) ouderenzorg van Wlz naar de Zvw
• Verlagen tarieven informele zorg Wlz-pgb tot minimumloon (15 euro per uur!)
• Financiële blijk van waardering voor mantelzorgers afschaffen
• Langdurige wijkverpleging vervalt als aanspraak in het basispakket Zvw
• Een vaste eigen bijdrage van €5 per uur, onafhankelijk van het inkomen
• Scheiden van wonen en zorg in Wlz: woonlasten uit de aanspraak
• Schrappen aanspraak dagbesteding in de Wlz
• Huishoudelijke hulp uit de Wmo

Wat betekent dit concreet?

We lichten twee punten voor je uit:

• Terugbrengen tarieven informele zorg Zvw-pgb tot minimumloon

Met deze maatregel wordt het tarief voor informele zorg in het Zvw-pgb teruggebracht van €20,- naar ca. €15,-.

Volgens de ambtenaren is het voordeel dat het pgb (uitsluitend) een zorginstrument en minder een instrument voor inkomensondersteuning voor naasten wordt. Als nadeel wordt genoemd dat het om een kwetsbare groep gaat en het risico bestaat dat mantelzorgers die veel tijd kwijt zijn aan ondersteuning financieel in een lastige positie komen. Ook kan er mogelijke substitutie richting formele zorg optreden, wat een deel van de opbrengst teniet kan doen. Dit substitutie-effect is niet meegenomen in de berekening.

• De financiële blijk van waardering voor mantelzorg wordt afgeschaft.

Met ingang van 1 januari 2016 is structureel 100 miljoen euro toegevoegd aan het gemeentefonds voor mantelzorgondersteuning en –waardering. Dit bedrag is in prijspeil 2021 117 miljoen euro en zal worden gekort op het Gemeentefonds. Gemeenten hebben de plicht beleid voor mantelzorg te maken en dit vast te leggen in hun beleidsplan. In de wet is opgenomen dat bij verordening wordt bepaald op welke wijze het college zorgdraagt voor een jaarlijkse blijk van waardering voor de mantelzorgers van cliënten in de gemeente. Omdat er nu een wettelijke taak is om te waarderen en daar kosten aan zijn verbonden, is een wetswijziging van de Wmo 2015 nodig om deze taak te schrappen.

Waardering

Zoals we hebben kunnen lezen in alle verkiezingsprogramma’s is er enorm veel waardering voor mantelzorgers bij alle politieke partijen. Maar gaat die waardering eigenlijk wel ver genoeg? Met mooie woorden alleen komt de politiek er natuurlijk niet. Waardering bestaat ook uit daden en kan niet alleen om de centen gaan. Inmiddels weten we de maatschappelijke waarde van mantelzorg. Laten we hopen dat de politici bij de formatieonderhandelingen goed in het achterhoofd houden hóe belangrijk mantelzorgers zijn en wat zij de schatkist uiteindelijk opleveren. Mantelzorgers zijn de spil waar het hele zorgweb in veel situaties volledig op draait. Hoe intensiever de zorg, hoe meer tijd mantelzorgers hieraan kwijt zijn. En hoe minder tijd zij hebben om hun vaak broodnodige betaalde werk te doen en om een eigen leven te lijden. Met alle financiële en emotionele gevolgen van dien. Dus wie mantelzorg waardeert, accepteert geen bezuinigingen! Het laatste woord is hier vast nog niet over gesproken.