Dé mantelzorger bestaat niet #opinie

In de persconferentie eerder deze week was er eindelijk voorzichtige aandacht voor mantelzorgers. Wat twijfelend werden de mantelzorgers genoemd als eventuele nieuwe doelgroep. Dat ze misschien toegevoegd worden aan het verdeelmodel voor de testen en persoonlijke bescherming. Het ging over misschien…wellicht…eventueel…stap voor stap. En nu moet er eerst een onderzoek plaatsvinden. Een onderzoek naar mantelzorgers als doelgroep? Laat ik meteen met de deur in huis vallen: dé mantelzorger bestaat niet.

In Nederland zijn ongeveer 4,4 miljoen mantelzorgers. Dit is een kwart van onze bevolking. We zijn dus net zo divers als de hele maatschappij. Een handje vol staat geregistreerd bij de lokale gemeenten vanwege het jaarlijkse ‘mantelzorgcompliment’. En een kleine groep oudere mantelzorgers werkt mee aan onderzoeken vanuit de overheid. Maar de grootste groep is al jaren onzichtbaar en draagt ongezien en onbetaald het steentje bij. Dus hoe gaan ze ons vinden voor onderzoek? Wij staan al jaren niet op de belangrijke lijstjes.

Maar terug naar de diversiteit van de mantelzorgers. Ik snap eerlijk gezegd niet wat er onderzocht moet worden. Er is voor ons dus nog een hoop zendingswerk te doen in de politiek. Vorig jaar hebben we met het Mantelzorg Manifest al belangrijke kernpunten aangegeven aan het ministerie. Maar ik zal nogmaals een tipje oplichten over wie die mantelzorgers nu eigenlijk zijn en wat ze doen. Als eerste delen we de zorg voor een dierbare. Vaak uit liefde en soms uit plicht. We zijn jong of oud. Werken nog wel of niet meer. We wonen erbij of wonen apart. We zorgen lang of kort. We hebben te maken met veel verschillende ziektebeelden van licht tot zeer zorgintensief. We zorgen voor partners of kinderen in huis, dierbaren in instellingen, zelfstandig wonende ouder(s), broers of zussen, (pleeg)kinderen met een beperking, buren of andere dierbaren. We zijn dus zeker geen éénheidsworst en dus geen uniforme doelgroep.

Dus op basis waarvan worden de criteria vastgesteld om de spullen te verdelen? Komen alle mantelzorgers in aanmerking voor de bescherming en de testen? Of zal er toch een prioritering plaatsvinden? En wie krijgen dan wel en wie niet? Inmiddels is duidelijk dat de verpleeghuizen en andere instellingen de nieuwe brandhaarden zijn van het virus. Hier zijn de grote risico’s van onbeschermd werken duidelijk onderschat. Voor de zorgvrager én zorgprofessional. Gaat dat met de mantelzorgers straks net zo? Dat degene die het laatst in de rij staat het meeste risico loopt op besmetting? We weten dat er op dit moment meer mensen thuis overlijden dan in de ziekenhuizen. Een versnipperde brandhaard die onzichtbaar lijkt, maar die er zeker is en die niet genegeerd mag worden! Daar lopen vele mantelzorgers onbeschermd te zorgen en is de 1,5 meter afstand niet te doen. En tot op de dag van vandaag werken ook niet alle thuiszorgmedewerkers beschermd. Zelfs niet bij een verdenking van besmetting.

En vergeet ook de mantelzorgers niet die met de goede bescherming wel op bezoek kunnen bij hun familie thuis of in een instelling. Die dan na weken weer even contact kunnen hebben en bij elkaar kunnen zijn. Wordt ook de emotionele kant gewogen in de prioritering? Het zou ruimte geven aan de schrijnende situaties van kinderen in dichte instellingen of voor dierbaren in een laatste levensfase.

Mijn grootste angst is dat er niet snel en daadkrachtig een oplossing komt voor de mantelzorgers. Want de weifelende uitspraken en het onderzoek maken me eerder ongerust dan dat het me vertrouwen geeft dat mantelzorg echt op de kaart staat. Pappen en nathouden is hier het spelen met vuur en met levens. Het wordt tijd dat we op de echt belangrijke lijstjes staan. Onbegrijpelijk dit!