Ouderen in dorpen missen sociale ondersteuning #participatie

Een dorp wordt vaak gezien als een plek waar ouderen kunnen rekenen op mantelzorg of andere sociale ondersteuning. Ik weet uit ervaring hoe dat voelt: Als een warme deken! Maar terwijl ik vaak lyrisch blog over hoe fijn het in ons dorp is omdat we als mantelzorgers zoveel steun van onze dorpsgenoten krijgen in de zorg voor mijn vader, krijg ik een artikel in het tijdschrift Geron onder ogen waaruit blijkt dat ouderen in dorpen toch sneller vereenzamen en verwaarloosd raken…

Artikel Geron:

“Dorpen vergrijzen en steeds meer Nederlandse dorpen hebben te maken met bevolkingsdaling. In krimpende dorpen is de vergrijzing nog sterker. Omdat ouderen tegenwoordig langer thuis blijven wonen zal het aandeel ouderen juist in kleine dorpen sterk toenemen.” De bevolkingsdaling komt met name voort uit het feit dat jongere bewoners van dorpen veelal naar de grotere steden in de buurt verhuizen.

Er wonen gemiddeld zo’n 8 tot 10 procent meer hoogbejaarden in kleine gemeenten dan op landelijk niveau. Deze ouderen in de kleine gemeenten hebben zorg en ondersteuning nodig, maar de mogelijkheden hiertoe vanuit de sociale omgeving nemen af. Bovendien neemt het aantal voorzieningen in dorpen af, waardoor mensen verder moeten reizen om halen wat ze nodig hebben. Iets wat ouderen niet altijd meer kunnen.

De auteurs van het artikel in Geron pleiten voor zogenoemde vergrijzingbestendigheid op het platteland. Dat houdt in dat er samenwerkingen nodig zijn tussen inwoners en organisaties en soms zelfs de overheid. “Of het nu iemand van de gemeente is, een welzijnsorganisaties of iemand vanuit het eigen netwerk, de inmenging van een derde kan helpen de sociale barrières te beslechten tussen degene die hulp nodig heeft en degene die best wil helpen”, zegt SCP-onderzoeker Lotte Vermeij in het artikel.

Sociale controle

Ik vind het toch best heftig om te lezen. Dacht werkelijk dat het in dorpen makkelijker is om er voor elkaar te zijn dan in de grote stad. In ons dorp zie je juist dat kinderen na hun studie verhuizen maar uiteindelijk na jaren met hun gezinnen terug keren naar waar ze opgegroeid zijn, en dus dichter bij hun ouders wonen. Maar ook buren en mededorpsbewoners zijn er voor elkaar.

Qua terugloop van voorzieningen snap ik wel wat de auteurs van het artikel bedoelen. Postkantoren en banken zijn verdwenen. Bejaardenhuizen werden gesloten en door de fusie van gemeenten en de verplaatsing van gemeentehuizen verdwenen de korte lijntjes naar het sociaal domein. Natuurlijk kun je alles online regelen maar de generatie van mijn vader is daar helaas niet zo heel erg in thuis.

Misschien heel naïef maar is het voordeel van een dorp nou niet juist de enorme sociale controle? Mensen letten in een kleine gemeenschap veel meer op elkaar, dan in een stad en signaleren daardoor toch veel eerder? Of is de tegenwoordige jongere generatie dorpsbewoners juist wars van enige vorm van sociale controle? Omdat ze te druk zijn met hun eigen leven of omdat ze dat ‘not done’ vinden en dus liever de andere kant opkijken? Wat dat betreft kan er echt een voorbeeld genomen worden aan het dorp waar ik geboren en getogen ben. Ons kent ons en als het enigszins kan, help je elkaar. Het toppunt van participeren!