Mantelzorgkennis: wijkzorg en keukentafelgesprek

Ik kom nauwelijks mensen tegen die echt weten wat een sociaal wijkteam is of doet. En van een keukentafelgesprek hebben de meesten wel gehoord – via de media – maar meer ook niet. Eigenlijk dacht ik dat dit vooral ‘Amsterdams’ is; mijn stad loopt niet zo hard. Maar in onderzoeken lees ik dat de gemeentelijke worstelingen wijdverbreid zijn.

Afgelopen vijf maanden klopte tien procent van de mensen die professionele hulp zocht, hiervoor aan bij een wijkteam. De rest ging naar de huisarts. Veertien procent van de hulpzoekers had een keukentafelgesprek en de gemiddelde waardering hiervoor was een 6,4. Een derde van de mensen weet helemaal niet waar ze zich met een hulpvraag moeten melden. Zestig procent kan niet vertellen wat er in de zorg veranderd is. En bijna de helft van de mantelzorgers vindt dat de gemeente onvoldoende op de hoogte is van hun situatie, maar wil dat wel. Wat me vooral opviel: 40% van de mantelzorgers voelt zich door het nieuwe aanbod meer belast (…).

Meer informatie

Zomaar wat cijfers. Afkomstig uit onderzoeken van I&O Research, Aandacht voor Iedereen -samenwerkingsprogramma van een groot aantal cliëntorganisaties- en het Radar testpanel. Nu vind ik zelf onderzoeksresultaten nogal oprekbaar -er is natuurlijk ook altijd iets positiefs te melden. Tegelijk is het klip en klaar dat er nog een hele hoop werk ligt voor wijkteams, professionele hulpverleners en gemeenten. En VWS vindt dat de informatievoorziening over de gevolgen van zorgveranderingen voor de persoonlijke situatie stukken beter moet. In geef alvast een voorzetje: over wijkteams en keukentafelgesprekken.

Theorie en praktijk

Een sociaal wijkteam -ook wel wijkzorgteam of wijkzorg- is bedoeld om problemen van burgers op het terrein van zorg en welzijn als één geheel aan te pakken. Eigen kracht en zelfredzaamheid staan daarbij voorop. De teams bestaan uit minimaal drie professionals, een wijkverpleegkundige, een sociaal werker en iemand voor individuele hulp en ondersteuning. Afhankelijk van hun opdracht, die per wijk kan verschillen, kan een team tijdelijk samenwerken met bijvoorbeeld een woonconsulent, een wijkagent of sociaal raadslid. Bezuinigingen moeten komen uit het terugdringen van individuele ondersteuning en dure tweedelijns zorg (zoals een psycholoog).

Dit is de theorie. De praktijk is weerbarstiger: veel gemeenten worstelen met de invulling van taken en verantwoordelijkheden. Een blauwdruk is er niet. In mijn eigen stad bijvoorbeeld merk je nog niets van deze wijkteams, terwijl er eind volgend jaar 22 moeten zijn. Eén locatie, met één telefoonnummer, de namen van de drie professionals, zichtbaarheid in mijn wijk, enig idee van de wijkopdracht van dit team? Niks daarvan. Heb ik een zorgvraag, dan wijst de sociale kaart mij op een zorgloket. Dus ga ik, net als het gros van de mensen, liever bij mijn huisarts langs.

Drie uitkomsten

En dan het (keukentafel)gesprek, misschien beter: onderzoek. Iedereen met een hulpvraag kan de gemeente bellen. Maar niet altijd volgt er een onderzoek. Vráág je gemeente gewoon naar de voorwaarden. Ontvang je wel een uitnodiging, dan moet je gemeente jou wijzen op onafhankelijke cliëntondersteuning en de mogelijkheid om binnen zeven dagen na je melding een persoonlijk plan in te leveren. Meer dan tachtig procent vergeet dat.

Bedenk dat een onderzoek drie uitkomsten kan hebben: (terug)verwijzing naar je eigen netwerk, verwijzing naar een algemene voorziening (maaltijdservice of activiteiten in een wijkcentrum) of een maatwerkvoorziening (dagbesteding of individuele ondersteuning). Voor dit laatste moet je vervolgens zelf een aanvraag indienen, bij toekenning kun je deze omzetten in een PGB. Klanten vragen mij vaak: ‘Kun je een PGB voor me regelen?’ Maar die vlieger gaat dus niet zomaar op.

Om te onthouden: tussen je melding en ontvangst van een onderzoeksverslag mag maximaal zes weken verlopen. Is je gemeente te laat, dan kun je een officiële aanvraag indienen. Is het (schriftelijk) besluit hierop negatief, dan kun je bezwaar maken. Ook als je gemeente negatief beslist op je aanvraag om een maatwerkvoorziening, kun je in bezwaar en vervolgens in beroep gaan.

Het helpt als je gewapend met enige kennis op pad gaat; juiste vragen leiden gemakkelijker tot juiste antwoorden.