Wie zorgt er straks eigenlijk nog voor wie ?

In de wijkverpleging groeit het personeelstekort en het aantal hulpbehoevende ouderen momenteel zo snel uit elkaar, dat steeds vaker nee moet worden verkocht. ‘Wie zorgt er voor mijn ouder(s)’, is een vraag die in steeds meer leidt tot snel oplopende spanningen tussen zorginstellingen, verzekeraars, gemeenten en familieleden.

Wie had dat toch kunnen bedenken, toen het tweede kabinet Rutte die ‘geweldige’ nationaliteitsomslag aankondigde?  Of noemde Rutte dat destijds ook al ‘gaaf’? Van zorgstaat, naar participatiemaatschappij waarin iedereen die dat kan, verantwoordelijkheid neemt voor, en actief bijdraagt aan zijn of haar eigen leven en omgeving. Waarom deze omslag? Simpel. Omdat de ouderenzorg veel en veel te duur was geworden. Er moest ordinair bezuinigd worden.

Ieder die zorg nodig had moest dus eerst maar eens binnen het eigen netwerk gaan zoeken. En bij een zwaardere zorgvraag kon men dan pas een beroep doen op professionele zorgers. Dat zou financieel veel opleveren en ouderen konden op die manier heerlijk en zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Makkelijker gezegd dan gedaan want zo’n beetje álle ondersteuningsmogelijkheden én de verzorgingshuizen werden ook wegbezuinigd.

Inmiddels hebben we met eigen ogen kunnen zien dat de decentralisatie van de zorg in 2015  een behoorlijke puinhoop heeft veroorzaakt. En ondanks dat de verwachting was dat de zorg veel goedkoper georganiseerd kon worden, blijkt steeds meer dat dit politieke besluit juist niets bespaard heeft, het ook zeker niet goedkoper werd en de kwaliteit van zorg? Welke kwaliteit? Het is werkelijk dramatisch voor veel mensen met een zorgvraag en hun mantelzorgers!

En dan nu het volgende probleem: De personeelstekorten in de zorg en de enorme vergrijzing. Hoe gaan we dit organiseren? Vanuit alle kanten wordt er steeds meer naar familieleden van zorgvragers gekeken. En bij gebrek daaraan zelfs naar vrienden en buren. En zoals Margreet gisteren al beschreef: naar fitte geranium ouderen. Mantelzorg is voor veel beleidmakers tegenwoordig blijkbaar de enige oplossing van de toenemende personeelstekorten in de zorg.

Maar diezelfde beleidsmakers denken maar al te vaak dat mantelzorg is, zoals het in 1972 geïntroduceerd werd. Mantelzorg werd ingericht voor (vaak) gepensioneerde ouderen, die voor hun partner zorgde. Maar mantelzorg is inmiddels echt veel diverser. Jong en oud zorgen voor dierbaren. De grootste groep mantelzorgers is ook zeker niet gepensioneerd maar heeft vaak nog een eigen gezin met opgroeiende kinderen én een baan van gemiddeld 30 uur. Maar ook de mantelzorgtaken zijn anno 2022 heel anders.

Het gaat tegenwoordig niet alleen om af en toe een warme maaltijd bereiden, begeleiden naar de huisarts, medicijnen ophalen, een boodschap doen en gezelschap houden, zoals in 1972 gesuggereerd werd. Dat dat niet door professionele zorgers gedaan kan worden, is logisch. Maar de huidige mantelzorg gaat veel verder dan dat.

In 2022 zorgt de enorme bureaucratie er bijvoorbeeld voor dat mantelzorgers veel meer tijd kwijt zijn aan het in gang krijgen en houden van de zorg. Zij verdwalen in een woud van regeltjes, een onnavolgbare hoeveelheid instanties met elk eigen beleid over aanvraag, budget en ontelbaar veel formuliertjes die ingevuld moeten worden. Uren zitten zij achter de pc en aan de telefoon. En dan begint het wachten op juiste indicaties en zorg. (En dat gaat sowieso nooit in een keer goed. Hoe vaak ik niet opnieuw eenzelfde formulier heb moeten invullen bij aanvragen voor mijn vader…)

En dan alle extra zorgtaken die mantelzorgers tegenwoordig op hun bordje krijgen. Boven op de taken die mantelzorgers vanaf 1972 geacht worden te doen. Zelfs medische handelingen worden door strotten geduwd. Er wordt emotionele chantage gepleegd want: ‘als jij het niet doet, doet niemand het en is je dierbare de dupe.’ Zo fout!

Kijk, het is hélemaal niet erg om bepaalde zorg voor een dierbare op je te nemen. Maar als ‘bereid zijn’ te zorgen overgaat naar kosten wat het kost en merendeel ‘moeten’ zorgen is het wat mij betreft wel een ander verhaal. Dat gaat ten koste van eigen werk en leven, met overbelasting en uitval tot gevolg. Dan is het niet meer gratis zorg voor ouderen. Daar hangt echt een prijskaartje aan. En wie zorgt er dan eigenlijk nog voor wie?