Regelarme zorg, is dat onze toekomst?

Als mantelzorger krijg je vroeger of later te maken met ‘professionele zorgverleners’. Vaak werken de mensen die jouw dierbare ondersteunen, voor grote organisaties. Zorginstellingen met afdelingsleiders, sectormanagers, directe leidinggevenden, assistent coördinatoren, verstigingsmanagers en algemeen directeuren. En al deze bazen – en bazen van bazen – nemen beslissingen. Over hun eigen organisatie, maar vaak ook over jou.

Kan dat niet minder? In andere branches zie je steeds minder managers. Waarom niet in de zorg? Om maar deze vraag maar meteen te beantwoorden: Ja dat kan! Een regelarme zorg, dat is onze toekomst! Nederland telt op dit moment een miljoen managers. Dat betekent dat 1 op de 17 mensen manager is. En deze leidinggevenden verdienen 30% van alle bedrijfskosten in Nederland, op dit moment.

Steeds meer organisaties – ook in de zorg – willen daarom naar zelfsturende teams. Hoe goed dat werkt is van twee factoren afhankelijk:

1. Hoe lang zijn medewerkers al onder het juk van een piramide leiderschap?
2. Hoeveel tegenwerking en negativiteit heeft de omgeving op deze nieuwe manier van werken?

Dat een platte organisatie kan werken, is al meer dan eens bewezen. En het past ook steeds beter bij deze tijd. De “baas” en doorsnee manager verdwijnen uit onze maatschappij om plaats te maken voor de coachende leidinggevende.

Voorbeelden waarom coachend leidinggeven beter werkt

• medewerkers voelen zich meer betrokken en meer verantwoordelijk
• medewerkers zijn gelukkiger omdat ze privé en werk goed kunnen combineren
• er is een lager ziekteverzuim
• medewerkers spreken elkaar aan, werken beter samen en werken effectiever hierdoor
• een gezonde werksfeer waar een gezamenlijk doel centraal staat
• trotse organisatie met samenhorigheidsgevoel

Hoe werkt een zelfsturend team?

• een team kiest zijn eigen “leidinggevende” die een coachende rol heeft i.p.v. een management functie
• alle medewerkers (ook de “leidinggevende” zelf) worden op hun minpunten aangesproken
• geen vaste werkplekken (ook de baas niet), werk waar je wilt wanneer je wilt
• vertrouwen hebben in je medewerkers, geen controle systemen en overbodige bureaucratie

Toch vinden vooral managers het moeilijk om deze nieuwe rol aan te nemen. Punt is nu eenmaal dat wanneer men meer te zeggen heeft in een bedrijf men ook meer te verliezen heeft en alle ogen op deze “manager” zijn gericht en zijn resultaten. Loslaten betekent dus ook jezelf kwetsbaar opstellen en de controle uit handen geven.

Team wordt de baas – Baas wordt de coach!

Nederland begint deze manier van leidinggeven te omarmen. Buurtzorg is een voorbeeld van deze vorm organisatiestructuur. Toch kreeg ik laatst in mijn oor gefluisterd dat het ook nadelen heeft. Zo hadden me medewerkers bij Buurtzorg in Amsterdam geen zin in avonddiensten dus lieten ze die over aan een andere organisatie en deden zelf alleen verpleegkundige handelingen overdag. Dat is doorslaan naar de verkeerde kant. Als ondernemer kan ik je vertellen dat het wel de bedoeling is dat je je werk afstemt op je cliënt en niet andersom.

Een tussenweg: zelf organiserende teams

Naast zelfsturing (team geheel vrij laten) is er een nieuwe trend, namelijk het zelf-organiserende team. Dat zit eigenlijk tussen zelfsturing (geheel zelf bepalen) en organisatiestructuur (de organisatie bepaalt wat er gebeurd) in. In heldere kaders worden medewerkers “gecontracteerd” en zij ze vrij om zichzelf te ontplooien. Een basis van gelijkwaardigheid zit in deze vorm van leidinggeven. Voor mijn gevoel lijkt dit een beetje op het Montessori systeem Op zich heel mooi, maar ik ben wel benieuwd hoe je borgt dat het niet alsnog de ene of de andere kant uit gaat.

Persoonlijk denk ik dat we zeker af moeten van de top down organisaties waarin de cliënt een ondergeschikte rol speelt. Organisaties waar de visie en regels vanuit management bepaald worden en niet klantgericht maar werk scheppend gericht zijn. Maar een bepaalde sturing lijkt toch wel gewenst. Ik denk dus dat de zelf-organiserende teams de toekomst gaan hebben.

Een andere optie: ZZP’ers in dienst nemen

Om me zie ik enorm veel enthousiaste en betrokken zorgprofessionals als zelfstandig ondernemer aan de slag gaan omdat ze betere zorg willen leveren. Zodra we hen ook goed kunnen vinden en er niet allerlei bedrijven tussen zitten die zogenaamd dit in kaart brengen maar er in werkelijkheid pakken met geld op verdienen kunnen ze ook daadwerkelijk doen waar ze goed in zijn en hun passie ligt: Zorg aanbieden!

Organisaties als Part-Up gaan zorgen dat teams geformeerd worden op basis van vertrouwen en waardering geven aan elkaars diensten. Hierdoor kun je ook teams samenstellen mocht de zorg gecompliceerder zijn of zwaarder dan 1 professional aankan.

Het wachten is op het moment dat er platform komt in de zorg waarin een hulpbehoevende op een gemakkelijke manier zorgprofessionals kan vinden en in dienst nemen voor diensten die hij of zij nodig heeft. Diensten die afgestemd zijn op de cliënt, en niet andersom!

Nu we de zorg aan het veranderen zijn lijkt dit ook het meest geschikte moment om deze transitie door te zetten naar de beslissers. De zorgverzekeringen en overheid die de “controle” en bureaucratie moeten loslaten. De regelarme zorg van Opella is een schitterend voorbeeld van betere kwaliteit door minder regels. Loslaten is moeilijk, maar wat hebben we te verliezen?