Potje PingPong? #dementie

Het is al langer bekend, tafeltennis is de sport die het meest van de hersenen vraagt.

Een Japans onderzoek heeft aangetoond dat het spelen van tafeltennis vijf afzonderlijke gebieden van de hersenen tegelijk activeert. Bovendien neemt de zuurstof in het lichaam (en dus ook de hersenen) toe tijdens een spelletje pingpong, waardoor de bloedtoevoer verbetert. Mensen die de ziekte van Alzheimer of andere vormen van dementie hebben, kunnen door regelmatig tafeltennis te spelen hun besef van plaats en tijd en andere cognitieve vaardigheden verbeteren. De theorie achter tafeltennis therapie is dat het deel van de hersenen dat krimpt bij Alzheimer patiënten, daadwerkelijk wordt vergroot door het spelen van pingpong.

De Sport and Art Educational Foundation (SAEF) in Californië is de enige organisatie in de Verenigde Staten die tafeltennis therapie biedt voor mensen met de ziekte van Alzheimer. Ouderen die aan het programma deelnemen komen één of twee keer per week naar het moderne trainingscentrum in Los Angeles en krijgen lessen van een half uur of een uur.

De hectiek van professioneel tafeltennis ontbreekt daar volledig, hoewel alle instructeurs nationale en internationale kampioenen zijn, en vaak zelf nog actief aan wedstrijden deelnemen. In plaats daarvan slaan de instructeurs hier de bal voorzichtig heen en weer met de deelnemers. Ze geven hen tips over hoe ze het batje het best kunnen vasthouden, hoe ze moeten slaan en hoe ze de sport meer als een oefening voor de geest dan voor het lichaam kunnen benaderen.

De tafeltennis therapie van de SAEF is gebaseerd op de uitkomsten van het bovengenoemde Japanse onderzoek. Tijdens dit onderzoek werden de cognitieve en communicatieve vaardigheden, alsmede het geheugen, van oudere tafeltennisspelers middels verschillende testen gemeten. Na twee minuten spelen bleek dat bij 3000 oudere spelers de functie van de frontale kwab was toegenomen. (De frontale kwabben zijn de grootste kwabben van de hersenen, ze bevinden zich in het voorhoofd en zijn onder andere betrokken bij het geheugen, organiseren, beheersing van het gedrag en emoties). Bovendien werd een aanvullend onderzoek uitgevoerd, waarbij nog eens 113 patiënten met dementie en andere neurologische aandoeningen aan een op pingpong gebaseerd programma deelnamen. Na een periode van tien maanden vertoonden zij aanzienlijke fysieke, mentale en emotionele verbetering. Het aantal mensen dat afhankelijk was van een rolstoel daalde van 42 naar 15, en het aantal mensen dat zonder hulp zelfstandig kon lopen steeg van 41 naar 66. Het aantal mensen met depressie werd gehalveerd. Meer dan 70 mensen werden in een lagere fase van dementie ingedeeld dan daarvoor en 25 patiënten kwamen als “normaal” uit de test nadat ze het pingpong programma hadden voltooid.

Wat gebeurt er dan in de hersenen van iemand die pingpong speelt? De speler moet anticiperen waar de bal gaat landen, moet rustig blijven om de hand op de juiste positie te plaatsen en moet visuele signalen gebruiken om de bal te raken. Er is niet veel kracht nodig om te spelen, en je hoeft er niet eens altijd voor op te kunnen staan, sommige mensen spelen tafeltennis in hun rolstoel!

Betty Stein, 91 jaar oud, volgt het tafeltennisprogramma nu zeven maanden. Sinds ze met de lessen is begonnen eet ze meer, herinnert ze zich haar activiteiten beter, heeft ze een betere balans als ze loopt en praat ze meer, zegt degene die haar verzorgt. Zo ook mevrouw Dvorak. Ze heeft de ziekte van Alzheimer en artritis. Hoewel ze normaal gesproken een wandelstok nodig heeft om rechtop te staan, staat ze tijdens het spel geheel zelfstandig, in haar zwarte sportoutfit, en leunt alleen af en toe op de tafel. Van haar artritis is geen spoor te bekennen als ze zonder moeite het batje vasthoudt en de bal naar de andere kant van de tafel slaat. Aan het eind van haar training zegt ze: “Mijn lichaam is beter als ik speel. Ik kan me bewegen,” en ze pompt haar vuisten in de lucht als een marathonloper die de finish heeft bereikt. “Ik heb het gevoel dat ik nog steeds iemand ben, zelfs op mijn leeftijd.”