Onderzoek SCP: ‘ Extra aandacht voor mensen met een verstandelijke beperking’

Extra aandacht voor mensen met een verstandelijke beperking blijft – ook na de eerste fase van de coronacrisis – hard nodig. Dat constateert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in haar beleidssignalement ‘maatschappelijke gevolgen coronamaatregelen – mensen met een verstandelijke beperking’.

Het onderzoek dat het SCP al vóór de coronacrisis heeft verricht, maakt duidelijk hóe belangrijk sociaal contact is voor de kwaliteit van leven. Mensen met een verstandelijke beperking hebben sowieso al minder contacten dan anderen. Logisch gevolg is dat deze kwetsbare groep het in de eerste maanden van de coronacrisis dus extra moeilijk had. Dat geldt niet alleen voor de mensen in instellingen – door bijvoorbeeld de strenge bezoekregeling – maar ook degenen die thuis woonden hadden het moeilijk door de verschillende coronamaatregelen. Via alle signalen op onze hulplijnen kwam al snel na de lockdown naar voren dat er veel minder begeleiding beschikbaar was en dat kinderen niet meer naar speciaal onderwijs, dagopvang of dagbesteding konden.

Fysiek en sociaal contact belangrijk

De eerste versoepeling in de bezoekregeling bij instellingen (vanaf 15 juni) betekent niet dat de problemen voor mensen met een verstandelijke beperking nu verleden tijd zijn, aldus het SCP. Zij plaatsen vraagtekens bij de haalbaarheid en wenselijkheid van het houden van 1,5 meter afstand voor deze kwetsbare groep. ‘Voor velen is fysiek en sociaal contact – wat met anderhalve meter afstand moeilijk is – van groot belang. Voor cliënten in een wooninstelling kan het verminderde contact met naasten leiden tot boosheid, probleemgedrag en minder tevredenheid. Voor thuiswonende mensen met een verstandelijke beperking kunnen de gevolgen van het wegvallen van dagbesteding en begeleiding ook grote gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor dagelijkse structuur en kwaliteit van leven.’ Ook is er extra aandacht nodig voor de positie van mensen met een verstandelijke beperking op de arbeidsmarkt, volgens SCP.

‘Ja, mits’ in plaats van ‘nee, tenzij’

 Als er een nieuwe golf van coronabesmettingen zou komen, en de maatregelen noodgedwongen weer strenger worden, is een zorgvuldige afweging tussen benodigde hulp, sociaal contact en de risico’s op extra besmettingen voor alle kwetsbare groepen noodzakelijk. Een ‘ja (bezoek), mits’- in plaats van een ‘nee, tenzij’-regeling kan hierbij – gecombineerd met de beschikbaarheid van voldoende beschermingsmiddelen (ook in de zorg thuis) – helpen. Dit kan zorgen voor meer tevredenheid en minder boosheid en/of probleemgedrag van cliënten in wooninstellingen en in thuissituaties. Laten we daar ook de verschrikkelijk eenzaamheid, het verdriet en de machteloosheid aan toevoegen.

Laten we leren van de fouten die gemaakt zijn

Hoe begrijpelijk de maatregelen aan het begin van de coronacrisis ook waren, al snel leken ze zich tegen alle kwetsbare mensen in Nederland te keren. Kwetsbare mensen in thuissituaties en in zorginstellingen werden het hardst geraakt, terwijl de maatregelen juist voor hun veiligheid bedoeld waren. Nu er meer bekend is over het virus, de beschermende middelen en de testen op orde zijn en de ic’s niet langer overvol liggen, is het tijd voor reflectie. Tijd om te kijken wat er fout ging en wat er bij een eventuele tweede uitbraak verbetert kan worden. Laten we in vredesnaam leren van de fouten die gemaakt zijn en dit gebruiken om de kwaliteit van leven hoog te houden.