Moet je mensen met dementie nog laten stemmen?

“Wie een familielid met dementie  heeft, staat voor de keuze: regel je dat je moeder of vader een stem kan uitbrengen? Begeleid je hem of haar tot het stemhokje en in hoeverre praat je op vader of moeder in? Of laat je een machtiging tekenen, zodat jij het gewenste vakje rood kunt kleuren?”

Zo begon een voor mij interessant artikel op Trouw.nl. Ik loop hier zelf met mijn vader ook tegenaan. Stemmen is hem – en ook ons weer – met de paplepel ingegoten. Iets wat je niet zomaar mag laten lopen. ” Jouw stem is belangrijk” , zei mijn vader altijd tegen me, als de Tweede Kamerverkiezingen in aantocht waren.” Het is een voorrecht om te mogen stemmen.”  En zo denkt hij er nu – ondanks dementie – nog steeds over. Het enige wat verandert is: hij heeft werkelijk geen idee meer op welke partij. Eigenlijk zegt het hem niets meer.

Alle mensen met dementie, ook als de ziekte in een vergevorderd stadium is, mogen op 15 maart stemmen. Ze krijgen een stempas, zoals ieder ander in Nederland die ouder dan 18 jaar is. Alleen mensen die in de gevangenis zitten, kan het stemrecht worden ontnomen.

Maar moet je iemand met dementie dan nog eigenlijk wel laten stemmen? Ik weet zelf donders goed wat ik belangrijk vind en welke partij mijn stem krijgt op 15 maart. Toch voelt het niet fijn als ik tegen mijn vader moet gaan zeggen: “Doe maar wat ik doe”. Ik weet namelijk van vroeger, dat we ook niet altijd op één lijn zaten..

Grijs gebied

“Dementie en stemmen is een lastig onderwerp”, erkent de woordvoerster van de Kiesraad. “Je stem uitbrengen is persoonsgebonden. Iemand moet dus in staat zijn zelfstandig te bepalen op wie hij wil stemmen. En wanneer ben je daartoe niet meer in staat door dementie? Waar is de grens? Het is een grijs gebied.”

Bij de Kiesraad vind ik dus geen antwoord op mijn vraag. Dan maar bij Alzheimer NL op de website kijken..

Initiatief ligt bij de kiezer

Alzheimer Nederland geeft wel tips over hoe mantelzorgers om kunnen gaan met de aanstaande verkiezingen. ‘Misschien is je naaste vroeger wel actief geweest in de (lokale) politiek of heeft ze het altijd belangrijk gevonden om haar kiesrecht te gebruiken. Het is dan fijn om te weten dat ze ook nu nog haar stem kan uitbrengen’. Een Alzheimerpatiënt die lichamelijke problemen heeft, mag ook in het stemhokje zelf geassisteerd worden. Is de ziekte puur verstandelijk, dan mag dat niet. Je kunt de dementerende naaste ook vragen een volmacht te tekenen en voor hem of haar gaan stemmen’.

Maar mijn vader wil geen volmacht afgeven. Hij wil ZELF stemmen!! En nu? Want de Kiesraad stelt ook nog het volgende:

‘Het initiatief tot het verlenen van een volmacht ligt bij de dementerende kiezer, en niet bij zijn gemachtigde. Het is dus niet de bedoeling van de volmacht dat iemand ‘in de geest van’ de alzheimerpatiënt gaat stemmen. Kinderen die denken: moeder stemde altijd CDA, ik regel dat ik nu voor haar CDA stem, zijn dus eigenlijk verkeerd bezig. Als de ziekte al zover gevorderd is dat iemand niet meer zelfstandig kan beslissen om een volmacht te verlenen, moet deze kiezer niet meer stemmen’.

Lekker is dat, het maakt mijn probleem eigenlijk alleen maar groter. Moet ik mijn vader nou echt gaan zeggen dat hij niet meer mag stemmen? Dat zijn stem er dus eigenlijk niet meer toe doet? Echt niet! Dat is niet aan mij. Dat regelen ze in Den Haag maar. Wettelijk, net als bewindvoering en mentorschap bij dementie.

Ik ga mijn vader 15 maart gewoon ophalen, rij hem naar het stemlokaal en neem in de auto met hem de verschillende opties nog maar eens door. We zien wel welk bolletje hij rood kleurt!

bronnen:

• Trouw
• Alzheimer NL
• Kiesraad