Mantelzorgtip: kleurboek voor mensen met #dementie #tip

Aan iemand met dementie vraag je beter niet: hoe gaat het? Grote kans dat de goedbedoelde begroeting alleen maar verwarring oproept. Maar hoe dan een gesprek aan te knopen? Door letterlijk het verleden in te kleuren. Bijvoorbeeld in de kleurboeken van Gerda Hiemstra.

De afbeelding van een stuk Sunlight Zeep, compleet met ‘wasklopper’, zegt de jongste generaties niets. Maar ouderen die het wasmachineloze tijdperk nog hebben meegemaakt des te meer. Maandag wasdag: volgehangen drooglijnen met wapperend goed, het wasbord in de dampende zinken teil en die typisch frisse geur van het blok Sunlight waarmee de kleren werden schoongewreven en geklopt. Alleen al de beeltenis van de zeepverpakking roept onmiddellijk die voorbije wereld op. Het is een van de kleurplaten die Hiemstra bedacht voor ouderen die het heden ontgaat en die in het verleden leven. Onlangs verscheen alweer het vijfde kleurboek voor dementerenden van de illustrator uit Ureterp. Dit keer staan de jaren 60 en 70 centraal.

Tante Lize

Het begon allemaal met tante Lize, vertelt Hiemstra. Zo’n tien jaar terug kreeg tante een plekje in verzorgingshuis Lijtehiem. Hiemstra zocht haar regelmatig op en raakte als vrijwilliger betrokken bij de activiteiten voor de bewoners met dementie. Gezamenlijk kleuren was een van de manieren om met de ouderen contact te krijgen, leerde ze van activiteitenbegeleidster Simone op de Hoek. “Het kleuren bracht een beetje rust in de onrustige hoofden. En bij sommige plaatjes kwam iets van herkenning boven en dat riep weer herinneringen op. Zo kreeg je aanknopingspunten voor een gesprekje.” Maar de kleurplaten waren eigenlijk voor kinderen bedoeld en minder geschikt voor de ouderen, merkte Hiemstra. “Sommige familieleden hadden er ook moeite mee om hun ouders bezig te zien met het inkleuren van Nijntje. Ik heb Simone toen voorgesteld om ook eens wat te proberen.”

Less is more

De eerste map met kleurplaten kwam tot stand aan de hand van twaalf onderwerpen die ze met Op de Hoek vooraf had bedacht. Zoals ‘de seizoenen’, ‘moeder verzorgt kind’, maar ook mannenzaken als ‘op de boerderij’, ‘gereedschap’ en ‘oude auto’s’. “Ik ontdekte dat ik perspectief achterwege moest laten, gewoon platte vooraanzichten werkten het beste. En hoe duidelijker de lijn, hoe groter de kans op herkenning. Less is more: de kunst is om de figuren en voorstellingen tot hun essentie terug te brengen. Het leuke daaraan is dat het jezelf ook aan het denken zet over wat er nu werkelijk toe doet.” Eenmaal de smaak te pakken besloot Hiemstra kleurboeken met specifieke thema’s te maken: De jaren 50 en 60, Bekende borduurpatronen, Het Koningshuis, Bijbelse gebeurtenissen en onlangs De jaren 60 en 70.

Praatboek

Al grasduinend door oude tijdschriften en speurend op internet komt Hiemstra tot haar onderwerpkeuze. Maar ze put ook uit eigen herinnering. “Het VW-busje op de omslag van het nieuwe boek hadden mijn ouders ook, al was die dan oranje.” Vervolgens zoekt ze, eerst met potlood en dan met inkt, zoveel mogelijk weglatend naar de meest klare lijn. Maar soms lukt zelfs het inkleuren niet meer, zoals op het laatst bij tante Lize. “Dan blijft het bij bladeren en houd je een praatboek over.”

Heb je interesse in het kleurboek? Check dan de website van Gerda Hiemstra.

Bron: sa24.nl. Artikel geschreven door Wim Bras, foto Sietse de Boer