Mantelzorg weigeren, mag dat?

Nu ik hier helemaal in mijn eigen huisje op mijn plek zit en ook het ouderlijk huis officieel is afgesloten met de nieuwe huurders voel ik mij pas echt opgelucht. Dat laatste stukje zorg is nu ook verdwenen, eigenlijk kan ik zeggen dat ik voor nu geen echte zorgen meer heb. En toch mis ik ergens een klein stukje zorgen voor…. Ik was al zoveel jaren gewend om een huis te delen, eerst met mijn jongste broer en daarna al die jaren samen met mijn vader. Begrijp mij goed, ik geniet van mijn eigen plek, doen en laten wat ik zelf wil zonder rekening te moeten houden, zonder bezorgd te moeten zijn hoe het met hem zou gaan als ik niet thuis was omdat ik naar mijn werk moest. Nog maar te zwijgen over een eigen sociaal leven. Aan die vrijheid kan ik wel wennen, wat (nog) niet went is het thuiskomen zonder dat mijn vader mij op zit te wachten.

Even een praatje, wat gekkigheid en samen eten. Vooral dat is wat ik mis: het alleen eten vind ik geen hol aan, ik kook voor mijzelf (dat wel) maar als ik aan tafel zit denk ik met weemoed terug. Voor mijn vader was eten een belangrijk dingetje aan het eind van de dag, dat vond hij gezellig en genoot er ook echt van. Het maakte niet uit wat ik ook maar in elkaar flanste, hij vond alles prima als we maar samen aan tafel zaten. Tot op de dag van vandaag kook ik vaak nog altijd voor twee..

Om terug te komen op de titel van dit blog; Mantelzorg weigeren, mag je dat? Het mag in ieder geval wel las ik uit een wat ouder artikel.

Mantelzorgen mag nooit verplicht worden, zei Martin van Rijn, de oud-staatssecretaris van Volksgezondheid destijds. Maar wat als je dierbare hulp aanvraagt bij de gemeente, want dan komen die vragen wel voorbij: ‘Is er iemand die kan komen schoonmaken? Is er iemand die wil autorijden? Is er iemand die wil koken?’ Kortom: is er iemand die u kan ondersteunen? Wat dan, zeggen we dan nee?

Mensen moeten tegenwoordig zo lang en zo zelfstandig mogelijk thuis blijven wonen en gemeenten spelen daarbij een belangrijke rol. Bijvoorbeeld voor huishoudelijke hulp, hulpmiddelen, een maaltijdservice of dagbesteding. De ondersteuning door de gemeente wordt geregeld via de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Nu hebben we hier op het platform al kunnen lezen dat hiervoor een zorgarrangeur het aanspreekpunt is/gaat worden. Deze onderzoekt of je dierbare recht heeft op, of daadwerkelijk hulp nodig heeft. Dit gebeurt tijdens “het keukentafelgesprek”. Tijdens dit gesprek vraagt de zorgarrangeur of er familie, buren of vrienden zijn die bijvoorbeeld voor de schoonmaak, het vervoer of de dagbesteding kunnen zorgen. De vraag is dus eigenlijk of er mantelzorgers zijn.
Ook jij kunt de vraag krijgen om mantelzorger te worden, maar wat als je níet wilt mantelzorgen?

Mantelzorgen is niet verplicht

Er kunnen veel redenen zijn waarom je geen mantelzorger wilt worden. Misschien heb jezelf een druk leven. Misschien is de relatie tussen jou en diegene die mantelzorg nodig heeft, niet goed. Misschien bent je niet zo’n zorgzaam type. Of wilt je gewoon de partner, dochter/zoon van je dierbare blijven en niet de hulpverlener worden. Uiteindelijk maakt het niet uit wat je redenen zijn: volgens de WMO mag niemand verplicht worden om mantelzorg te verlenen. Die zorgplicht geldt overigens wel voor de gemeente. Gemeenten zijn wettelijk verplicht om mensen met een hulpvraag de juiste ondersteuning te geven zodat het mogelijk is om zelfstandig thuis te blijven wonen.

Mantelzorg en gebruikelijke zorg

De Nederlandse wet maakt verschil tussen mantelzorg en gebruikelijke zorg. Mantelzorg is niet verplicht, gebruikelijke zorg wel. Maar wat is dan gebruikelijke zorg? Onder gebruikelijke zorg valt de normale dagelijkse zorg voor gezinsleden en huisgenoten. Dus voor een ouder, tante of buurvrouw kun je de zorg weigeren, maar voor uw echtgenote of huisgenoot niet. Gebruikelijke zorg is de normale, dagelijkse zorg die partners – of ouders en inwonende kinderen – elkaar geven omdat ze een gezamenlijk huishouden voeren. Als de een (langdurig) ziek is, runt de ander het huishouden. Het wordt anders als het om persoonlijke – en medische verzorging gaat. Daarvoor kunt je namelijk thuiszorg aanvragen, bijvoorbeeld via de huisarts bij de wijkverpleging.

Je mag dus nee zeggen als iemand buiten het eigen gezin waarmee je samenwoont een beroep op je doet. Toch is dat niet eenvoudig. Nee zeggen ‘hoort niet’ en het levert vaak schuldgevoelens op, zeker als broers en zussen wel mantelzorgen. Ook buiten de eigen familiekring is er niet altijd begrip voor zo’n keuze.

Bovenstaand is uit een artikel van het jaar 2018, nu vandaag de dag ligt het wel wat anders is mijn beleving. De grootst groeiende groep zorgverleners zijn de mantelzorgers, zij worden ertoe gedwongen om het WOZO-programma tot een succes voor de overheid te maken. Zij zullen ervoor moeten zorgen dat de kwetsbaren zo lang mogelijk “zelfstandig” thuis blijven wonen met zo min mogelijk professionele ondersteuning. Want naast de bezuinigingen in WMO-voorzieningen wordt ook de thuiszorg behoorlijk uitgehold, de huisarts moet steeds meer digitale zorg inzetten en een huisbezoek zal niet meer zo vanzelfsprekend zijn.

En hoe de mantelzorger dat allemaal moeten bewerkstelligen in combinatie met een baan, gezin en sociaal leven zal ze tot nu worst wezen want nog steeds praten ze alleen nog maar OVER de mantelzorger in plaats van echt MET. Ze zien alleen de voordelen die zij denken binnen te halen, welke nadelige gevolgen het voor de mantelzorger kan gaan geven wordt niet eens over nagedacht, nee sterker nog: dat wordt gewoon aan de kant geschoven. Dat gaan ze zich pas beseffen als die mantelzorger ook omvalt en dan is het te laat…

Want wie zorgt er dan voor de kwetsbare groep in onze maatschappij?

De beleidsmakers zetten de mantelzorger bewust klem, want als jij het niet doet wie gaat het dan doen? Laat je je dierbare(n) dan aan hun lot over? Nee toch? En dat weten ze in Den Haag ook… En ook ik als (ex)mantelzorger besef mij heus dat het anders zal moeten in de zorg maar dat mag niet over de rug van deze zorggroep gaan, ook zij verdienen beter, veel beter!

Ja, je mag dus weigeren, maar kun je dat ook…