Mantelzorg als wettelijke verplichting #nummer4

Mantelzorgelijk is de laatste maanden meer en meer uitgegroeid tot een waar mantelzorg expertiseplatform. Je vindt hier verhalen en ervaringen van mede-mantelzorgers, tips en kennis om het beter vol te houden, achtergronden en nieuws over onderwerpen die relevant zijn voor jouw leven. Maar welke stukken zijn de in het afgelopen half jaar  nou het best gelezen? Dat vertellen we je in onze Mantelzorgelijk Top 10!

Vandaag nummer 4 – Mantelzorg als wettelijke verplichting – door Margreet van der Voort

‘Laat iedereen – in natura of financieel – aan mantelzorg bijdragen’ kopt een opiniestuk in Trouw op 2 januari van dit nieuwe jaar. Een opinie die zich enerzijds richt op de nadelige effecten voor mantelzorgers die geen nee kunnen zeggen en anderzijds op de vrijblijvendheid en het wegkijken van andere mantelzorgers. Om deze onrechtvaardigheid tegen te gaan pleit Eric Ypema (namens Mantelzorg.nl) in dit opiniestuk voor een wettelijke verplichting van mantelzorg. Als mantelzorger heb je dan de keuze om in natura voor je dierbaren te zorgen of om dit financieel af te kopen. Dit onderbouwt hij verder met een verwijzing naar een wetsartikel uit het Burgerlijk Wetboek (1:392 1 lid b) waarin ouders en kinderen verplicht zijn om in elkaars leveronderhoud en behoeftigheid te voorzien. Het gericht toepassen van dit wetsartikel zou leiden tot meer rechtvaardigheid voor de mantelzorgers en lagere kosten voor de gemeenten. Een lastenverlichting voor de gemeenten en een lastenverplichting voor de mantelzorgers dus!

Nu ben ik helemaal niet tegen het mantelzorgen voor een dierbare. Integendeel. Ook ik vind dat je een bijdrage kan leveren aan het welzijn van je dierbaren. En dat doen we volop, vooral uit liefde voor elkaar. We zijn al met meer dan 4 miljoen die dagelijks zorgen doen en zorgen hebben. Maar om het oude wetsartikel boven tafel te halen om zodoende het mantelzorgen af te dwingen gaat me echt te ver. Dit zou alleen kunnen werken als alle mantelzorgers deze keuze kunnen maken in volledige gelijkwaardigheid. Dus vanuit dezelfde voorzieningen met een vergelijkbaar inkomen en een maatschappelijke positie. Dit is niet het geval voor de huidige mantelzorgers in Nederland. Het opvangen van de bezuinigingen in de zorg is op vele mantelzorgschouders terecht gekomen en deze morele plicht weegt zwaar en wordt door de overheid minimaal ondersteund. Om het intensieve mantelzorgen vol te houden heeft menigeen al ingeleverd op inkomen, sociaal leven en eigen welzijn.

Daarnaast is deze wet ontworpen in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Een tijdvak waarin Nederland juist bouwde aan een verzorgingsstaat. Een tijd waarin onze moeders en oma’s moesten stoppen met werken zodra ze trouwden. Waar ze geen zeggenschap hadden over hun eigen financiën, aankopen en activiteiten. In het licht van het naoorlogse tijdvak was dit toen een geaccepteerde denkwijze. Het enige recht was het aanrecht. Er was weinig zeggenschap en de notabelen wisten wat goed voor je was. Gehoorzaamheid was een deugd.

Maar volgens mij zijn de tijden veranderd. We moeten allemaal ons aandeel leveren in onze economie. De verzorgingsstaat is inmiddels ontmanteld. Gemeenten worstelen nog steeds met de WMO-transitie en het toezicht op de lokale zorggelden. Veel verzorgingshuizen zijn gesloten en mensen moeten langer thuis wonen. Er zijn enorme wachtlijsten en personeelstekorten. Zorgverzekeraars hebben meer macht over de zorg dan de zorgvragers en professionals zelf. En zorgcowboys die op grote schaal fraude plegen. Het toezicht faalt en het systeem loopt vast. De noodklok wordt vanuit verschillende groepen constant geluid; zelfs vanuit de mantelzorgers. Oude wetten gaan hier niet helpen. De oplossing zal liggen op een ander niveau en met een andere denkwijze dan waarmee het ontstaan is. Voer de dialoog met de mensen die het werkelijk aangaan en die de ervaring in huis hebben! Wij zijn graag bereid om hierin mee te denken.

Maar om nu een oude wet af te stoffen, zonder deze in een nieuwe context te zetten, laat een beperkt denken zien ten aanzien van dit enorme maatschappelijke vraagstuk. Ik ben dan ook zeer benieuwd of dit opiniestuk inderdaad ondersteund wordt door Mantelzorg.nl. Want als mede-belangenbehartiger van de mantelzorgers in Nederland zou het ze sieren om hier duidelijk en per direct afstand van te nemen.