Liever dood dan dement

Vandaag een jaar geleden maakte Robin Williams, de beroemde acteur een einde aan zijn leven. Williams leed niet alleen aan een zware depressie, maar had ook Lewy body dementie, zo bleek een paar maanden later. En dat, zo stelde de Amerikaanse roddelwebsite TMZ, was de reden waarom hij niet meer wilde leven.

Inmiddels weten we dat het klopt. Dat Robin Williams, één van de grappigste en ontwapenendste acteurs van zijn generatie, niet alleen aan depressies leed, (wat zijn familie bevestigde), niet alleen met een alcoholverslaving kampte, (wat zijn familie bevestigde), niet alleen met de voorstadia van Parkinson moest dealen, (wat zijn familie bevestigde), maar ook nog eens een heftige vorm van dementie op zijn bordje kreeg.

Hij wilde niet meer verder. Hij ging op zijn eigen moment. Bewust.

Op welk moment trek je je eigen grens? Die vraag is de meest persoonlijke in je leven. Iedereen zal hem anders beantwoorden. Ik stel hem nu aan mezelf. Lewy body dementie, zo lees ik, veroorzaakt sterke schommelingen in de achteruitgang van je verstandelijk functioneren. Ik stel me voor dat je – misschien nog wel meer dan bij andere vormen van dementie – keihard achteruit holt. Niks geen langzaam wegglijden, met spaarzame ‘goede dagen’ of ‘heldere momenten’. Nee, je verschrompelt geestelijk. Het is een grillig en onberekenbaar proces, waar je geen enkele invloed op uit kunt oefenen. Zo’n ziektebeeld is mijn grote angst. Ik kan er alleen maar wanhopig van worden.

Maar zelfmoord?

In Nederland hebben we – in tegenstelling tot veel andere landen – wetgeving voor euthanasie. Als je leven volkomen uitzichtloos is, als je aan bepaalde voorwaarden voldoet en als er twee artsen hun handtekening willen zetten, dan zijn er methodes om op een humane manier uit het leven te stappen. In de Verenigde Staten, waar Robin Williams tegen zijn ziektes en demonen vocht, bestaan zulke wetten niet.

Dementie zal de komende jaren alleen maar meer slachtoffers vragen. Hoe ouder we worden, hoe groter de kans dat de een of andere vorm van dementie ons aan het eind van ons leven de das omdoet. Er is geen geneesmiddel. De aftakeling is onomkeerbaar, ongenadig, onherroepelijk. Ik zie om me heen wat de ziekte met mensen doet.

En ik begrijp de mensen, die op enig moment een grens trekken. Tot hier en niet verder. Niet voor mezelf en níet voor de mensen die voor mij zorgen.

Wat ben ik blij dat ik in een land leef, waar de zelfgekozen dood – zij het onder strikte medische voorwaarden – bespreekbaar is. Zo hoop ik, mocht dementie mij ooit overvallen, dat ik zelf het moment van mijn afscheid kan kiezen. Ik hoop nooit zo wanhopig te worden dat ik zelfmoord pleeg – zonder familie, zonder arts.

Maar net als Robin weet ik wel zeker: ik ga op mijn eigen moment. Bewust.