Lege taal

Pas geleden was ik op een trainingsdag van het landelijk programma ZorgVerandert. Halverwege bekroop me de gedachte: ik zit verkeerd. Het gaat mij niet lukken om me aan hun boodschap te houden. Misschien geloof ik er zelfs niet in.

ZorgVerandert staat voor een door het ministerie van VWS gesubsidieerd vierjarig veranderprogramma, uitgevoerd door twaalf landelijke, samenwerkende cliënten- en belangenorganisaties. Centraal staan dialoogbijeenkomsten, verspreid over het hele land. Hierin gaan mensen die zorg of ondersteuning nodig hebben, en hun directe omgeving, met elkaar in gesprek over mogelijke oplossingen. Doel is het versterken van de eigen regie. Een van de trainers zei het zo: ‘ZorgVerandert wil de burger helpen om samen met anderen zelfstandig te blijven.’

Mond dicht

Ik had me een tijd geleden opgegeven als gespreksbegeleider van deze dialoogbijeenkomsten. Want: hoe meer ik hoor, hoe meer ik leer. Nieuwe vragen zetten mij aan het denken over mogelijkheden en oplossingen. Maar juist dit laatste maakte mij in deze groep een beetje verdacht. Want –de trainers waren er helder in- mensen moeten zėlf hun oplossingen zoeken. Het liefst samen met anderen. Leren van goede voorbeelden. Elkaar inspireren. Samen iets bedenken. Dát is de bedoeling van een dialoogbijeenkomst. Gaande de ochtend werd me duidelijk: het is niet handig dat ik de wegen in het zorglandschap redelijk ken. Ik wil die kennis namelijk graag delen. Maar dat kan niet als ik daarover mijn mond moet houden.

Drijfveer

Ik probeer me voor te stellen welke mensen naar zo’n dialoogbijeenkomst gaan. En laat mijn klanten (mantelzorgers) van afgelopen tijd de revue passeren. Sommigen hadden een baan, of zochten er een, anderen waren ondernemer, reisden dagelijks op en neer naar degeen die ze verzorgden of liepen de benen uit hun lijf om een huisgenoot te ondersteunen. Allemaal mensen met een agenda, regelmatig tegen het randje van overbelasting. Hebben zij tijd voor zo’n bijeenkomst? Komt bij: mensen benaderen mij met concrete vragen. Vaak hebben ze al goed nagedacht over hoe en wat hun zorgtaken kan verlichten. Wat zou hun drijfveer kunnen zijn om hierover met anderen in gesprek te gaan? En zouden ze er behoefte aan hebben hun persoonlijk verhaal met wildvreemden te delen? Of, begrijp ik het verkeerd? Richt de overheid zich op een heel andere groep? Mensen zonder gerichte vragen, die zich bijvoorbeeld voorbereiden op een mogelijke zorgsituatie, die hier en daar wat mankeren maar het al met al nog best redden, en die bovendien alle tijd hebben om met anderen eens vrijblijvend van gedachten te wisselen.
Goedbedoeld

Ik denk dat de overheid met programma’s als ZorgVerandert twee zaken door elkaar haalt: het uitwisselen van weetjes en handigheidjes rondom zorg die je nu of in de toekomst handig van pas kunnen komen, en het vinden van maatwerk-oplossingen die ervoor zorgen dat iemand langer thuis kan wonen of die een mantelzorger daadwerkelijk ontlasten. De suggestie wordt nu gewekt dat de dialoogbijeenkomsten voor iederéén met zorg- of ondersteuningsvragen zijn. Ik geloof daar niet in. Als een zorgsituatie je boven het hoofd groeit, heb je niets aan goedbedoelde tips & tricks. Dan wil je gewoon kloppende voorlichting over wat wel en niet kan in jouw specifieke situatie.

Stofwolken

Veel overheidscommunicatie over de zorg –mijn eigen gemeente doet er ook aan mee- is lege taal. Je denkt dat je iets leest, maar er staat niks. Door gul te strooien met de nieuwe toverwoorden -‘zelfregie’, ‘bewustwording’, ‘samen kansen zoeken’- wordt naar mijn idee een stofwolk opgetrokken rondom zorg of ondersteuning die vanuit de diverse wetten nog wél mogelijk is.

Natuurlijk, we moeten er, terecht, selectiever gebruik van leren maken. Maar dat wil heus niet zeggen dat er helemaal niets meer kan.