Hoe kan je als mantelzorger helpen bij een depressie?

1. Depressie is geen keuze

Een depressie is één van de meest hopeloze en frustrerende ervaringen die een mens kan hebben. Soms voel je je verdrietig, soms voel je je leeg en soms voel je helemaal niets. Er zijn momenten waarop een depressie je lichaam en geest volledig verlamt, waardoor je niets meer kunt doen. Niet de dingen waar je van houdt, niet de dingen die je zou moeten doen. Depressie is geen slechte dag of een slechte bui. Het is niet iets waar je ‘jezelf overheen kunt zetten’.

Onthoud: niemand kiest ervoor om depressief te zijn.

2. Het helpt niet om dingen te zeggen als “het wordt vast beter”, “ga lekker naar buiten” of “je knapt wel weer op”

Het is makkelijk om dit soort opmerkingen te maken omdat je denkt dat ze een oplossing bieden of een makkelijke manier zijn om iemand zich beter te laten voelen. Maar zinnetjes als deze komen bijna altijd over als oppervlakkig, beledigend en eigenlijk ook betekenisloos.

Sterker nog, als je zulke zinnen zegt, creëer je eigenlijk nog meer spanning bij degene met de depressie. Het zorgt ervoor dat diegene zich ontoereikend voelt, en jij erkent niet werkelijk waar degene met een depressie doorheen moet, alsof je een pleistertje wilt plakken op een grote wond. Degene met de depressie snapt heus wel dat je probeert te helpen, maar zulke woorden zullen het alleen maar erger maken.

Een oprechte knuffel kan zo veel meer betekenen dan een cliché-opmerking. Wat je ook kunt zeggen is: “Ik ben er voor je. Ik geloof in je. Ik denk dat jij sterker bent dan je ziekte en dat je er doorheen zult komen. Wat kan ik doen om je te helpen? Wat denk je, waardoor zou je je wat beter voelen?”

Probeer geen advies te geven, maar laat iemand weten dat je er voor hem of haar bent.

3. Soms moet iemand je afwijzen, voordat hij of zij je toe kan laten

Mensen die een depressie hebben, raken vaak gefrustreerd door het gevoel dat zij anderen tot last zijn. Dit leidt ertoe dat ze zichzelf isoleren en de mensen afwijzen die ze eigenlijk het hardst nodig hebben. Ze putten zichzelf emotioneel helemaal uit door te blijven piekeren over de vraag of ze hun geliefden belasten met hun verdriet. Als iemand met een depressie afstandelijk gaat doen, probeer hem of haar er dan aan te herinneren dat je er nog steeds voor ze bent – maar probeer ze niet te dwingen om tijd met jou door te brengen of met je te praten. Dat gebeurt alleen als zij dat willen.

4. Je mag gefrustreerd raken

Het feit dat iemand anders met een depressie moet dealen betekent niet dat jij aan al zijn of haar behoeften moet voldoen of dat je voortdurend op je tenen moet lopen als je bij hem of haar in de buurt bent. Depressieve mensen hebben liefde en steun nodig, maar als dat een negatief effect op je eigen leven krijgt, heb je het volste recht om daar even bij stil te staan. En om op je eigen manier een weg te zoeken om liefde en steun te geven, zonder jezelf daarbij op te offeren.

5. Het is belangrijk om grenzen te bespreken

Op dat soort momenten van frustratie en overbelasting is het belangrijk om even een stapje terug te doen. Kijk goed naar jezelf en de ander. Hoe kun jij je dierbare met een depressie helpen, maar wel met behoud van je eigen geluk en vervulling? Wees geduldig. Praat over je eigen zorgen en leg uit dat je grenzen moet stellen binnen jullie relatie tot elkaar. Probeer iets te vinden dat voor jullie allebei werkt.

6. Ze voelen zich snel overbelast

Constante uitputting is een veel voorkomende bijwerking van depressie. Gewoonweg de dag doorkomen kan een overweldigende, uitputtende ervaring zijn. Het ene moment lijkt er niets aan de hand te zijn, het volgende moment is je dierbare compleet vermoeid, zonder een sprankje energie, ook al slaapt hij of zij meer dan genoeg. Het gevolg kan zijn dat plannen op het laatste moment worden afgezegd, dat je heel vroeg weg gaat bij leuke feestjes, of dat er helemaal geen afspraken meer worden gemaakt. Probeer er aan te denken dat dit niet door jou komt. Het is gewoon het gevolg van moeten leven met deze nare ziekte.

7. Het gaat niet over jou

Als je een dierbare hebt die aan een depressie lijdt, kan het moeilijk te begrijpen zijn waar hij of zij doorheen gaat. Soms lijkt het of het verdriet van jouw dierbare iets zegt over jouw relatie met diegene. Maar dat is niet zo. Als hij of zij ruimte nodig heeft, geef jezelf dan niet de schuld. Vraag jezelf niet af wat jij anders zou kunnen doen om hem of haar ‘beter te maken’. Probeer te begrijpen dat deze depressie niet door jou komt en niet over jou gaat.

8. Probeer geen ultimatums of eisen te stellen

Als jij tegen je dierbare zegt dat je de relatie gaat uitmaken of niet meer wilt praten als hij of zij niet beter wordt, zal dat de ziekte niet op magische wijze genezen. Je dierbare zal niet opeens veranderen in de persoon die jij graag wilt zien, alleen maar omdat jij het zat bent om met zijn of haar problemen te dealen. Het is een persoonlijke beslissing om iemand te verlaten als de problemen te groot worden voor jou en de relatie. Maar denken dat de ‘buigen of breken’-aanpak je dierbare beter zal maken is onrealistisch en manipulatief.

9. Ze willen het niet altijd alleen oplossen

Het is gemakkelijk om te denken dat mensen met een depressie het liefst alleen gelaten willen worden. Hoewel het klopt dat zij veel ruimte voor zichzelf nodig hebben, betekent dat niet dat ze hun angsten alleen willen aanpakken. Bied aan om samen iets te gaan doen. Maak samen een ritje, drink een kop koffie of ga ergens wat eten. Een op een tijd, die als voordeel heeft dat je dierbare met depressie even uit de dagelijkse sleur komt. Probeer verbinding te maken. Het kan een wereld van verschil maken.

Maak contact, ook als hij of zij dat niet verwacht. Herinner je dierbare er aan dat hij of zij dit niet alleen hoeft te doen.

10. Probeer jouw ervaringen niet te vergelijken met de hunne

Als iemand door een moeilijke tijd heen gaat willen we vaak onze eigen verhalen en ervaringen delen om te laten weten dat wij iets soortgelijks hebben meegemaakt, dat we ons kunnen indenken wat diegene nu allemaal voelt en beleeft. Als je dingen zegt als “Oh ja, toen ik zelf depressief was…”, voelt dat voor jouw dierbare niet prettig, maar juist alsof je probeert hun pijn weg te praten. Laat zien dat je meeleeft, maar onderdruk hun gevoelens niet.

Het grootste geschenk dat jij je dierbare nu kunt geven is je gave om te luisteren. Dat is alles wat ze echt nodig hebben.

11. Het is OK om te vragen waar je dierbare nu staat, qua gevoel

Hoe voel je je nu echt? Hoe ga je om met je depressie? Gedachten aan zelfmoord komen regelmatig voor bij mensen met een depressie. Het is heel OK om een directe vraag te stellen naar de manier waarop iemand met een depressie voor zichzelf zorgt. En om een veiligheidsplan te bedenken voor de momenten waarop de depressie te zwaar wordt om te kunnen handelen.

12. Maak plannen om samen tijd door te brengen

Bied aan om een of twee keer per week samen wat tijd door te brengen, om samen te sporten, winkelen of chillen. Stel voor dat jij kookt en maak een afspraak om samen eten.

Een van de zwaarste onderdelen van een depressie is dat iemand vaak te moe is om gezond te koken, dus jij kunt echt een waardevolle bijdrage leveren door een lekkere, gezonde hap te maken. Misschien maak je zelfs iets extra voor in de koelkast of de vriezer.

En als laatste:

Het is belangrijk om te onthouden dat depressie niets is om je voor te schamen. En dat het lijden onder een depressie iemand niet zwak of ontoereikend maakt.