Hoe ga je als mantelzorger met kritiek om?

Goedbedoeld advies kan soms verkeerd uitvallen

“Je weet dat ze depressief is. Ga met haar naar een steungroep voor rouwverwerking,” adviseerde een oude vriend van mijn 84-jarige moeder. “Probeer je zo min mogelijk met haar leven te bemoeien,” raadde een ander een paar maanden daarvoor aan. Nog niet zo lang daarvoor vertelde een derde persoon me dat “ze naar een begeleid wonen faciliteit zou moeten gaan”. Ik had geen van hen om advies gevraagd, ik had alleen gevraagd of ze mijn moeder af en toe gezelschap wilden houden. Hun idee van behulpzaam zijn, was mij te vertellen hoe ik een betere zoon en mantelzorger zou zijn en dat ik de dingen anders moest doen dan ik deed.

Elke keer antwoordde ik zo beleefd mogelijk, hoewel ik waarschijnlijk minder enthousiasme toonde voor hun ideeën dan ze graag gezien hadden, maar van binnen knaagde de irritatie. De voorstellen op zich waren niet zo gek, hoewel ze totaal langs elkaar heen gingen. Ik was me er ook van bewust dat deze vrienden advies gaven omdat ze oprecht om mijn moeder en mij geven. Je kunt me overgevoelig noemen, maar het kwam bij mij over alsof ze fouten zochten in de manier waarop ik jaren voor mijn moeder had gezorgd. Hun advies hielp helemaal niets, ik voelde me alleen maar bekritiseerd en gekwetst.

Ik heb veel mantelzorgers gesproken die soortgelijke ervaringen hebben. Ze zijn bestookt met ideeën van vrienden die hen aanraden om naar andere dokters en behandelingen te kijken, om andere grenzen te stellen wat betreft de zorgontvanger. Dat ze voldoende tijd (soms meer, soms minder) voor zichzelf moeten nemen. Familieleden die niet rechtstreeks betrokken zijn bij de dagelijkse mantelzorg staan bekend om het vrijelijk geven van ongevraagd advies. Het is alsof ze voelen dat ze het recht hebben om zich op afstand met de zorg te bemoeien omdat ze nu eenmaal familie zijn en misschien omdat ze zich schuldig voelen dat ze niet daadwerkelijk kunnen meehelpen. De mantelzorger wordt op die manier in de positie gesteld waarin hij of zij de vaak te simpele en soms onpraktische suggesties genadig moet accepteren, om niet te horen te krijgen dat hij of zij de “held wil spelen” en daarom de hulp van anderen afwijst. Het is duidelijk dat de meeste mantelzorgers de steun en zorg van vrienden en familieleden nodig hebben. Als ze zich echter beledigd voelen, kan het zijn dat ze zichzelf van die beschikbare steun afsnijden. Er zijn echter manieren om met ongevraagd advies om te gaan zonder het contact te verliezen met de bronnen van die goedbedoelde raad.

Het wordt mantelzorgers aangeraden om niet alleen op de boodschap te reageren maar ook de achtergrond en de bedoelingen van de boodschapper in overweging te nemen. Raadgevers hebben vaak een oprechte wens om te helpen omdat ze echt toegewijd zijn en iets willen doen. Ze hebben gewoon niet voldoende informatie en kennis van zaken om te weten hoe ze echt behulpzaam kunnen zijn. Ze zijn zich er ook niet van bewust dat hun goeie ideeën als kritiek overkomen. Als je waardering voor hun bezorgdheid uitspreekt, zullen ze vaak tevreden zijn met het idee dat wat zij zeggen er ook toe doet, en stoppen ze met het opdringen van adviezen. Sommige mensen gebruiken adviezen echter als een verbloemde harpoen. Vanuit een gevoel van competitie of vanwege hun eigen ellende willen ze mantelzorgers bewust of onbewust een toontje lager laten zingen. Deze mensen kun je beter op afstand houden. Het is het vrijwel nooit waard om met hen in discussie te gaan of hen voldoening te geven over het feit dat ze iemand pijn hebben gedaan.

Een deel van de irritatie over ongevraagd advies is dat het lijkt alsof de raadgever jou liever vertelt wat je moet doen, dan dat hij zijn mouwen oprolt en zelf aan de slag gaat. Je zou de raadgever kunnen stimuleren om zelf actiever en behulpzamer te zijn door eerst zijn of haar bezwaren te onderkennen en dan speciale wensen te uiten: “Ik ben echt blij dat je zoveel om mijn moeder geeft dat je met deze ideeën komt. Er zijn specifieke taken waar ze hulp bij kan gebruiken. Wil je weten welke taken dat zijn?” Dit geldt voornamelijk voor familieleden die verder weg wonen, en die niet in de gaten hebben welke effectieve rol ze feitelijk kunnen spelen, behalve wat mondeling advies geven. Als je rollen voor hen omschrijft (bijvoorbeeld rekeningen betalen, informatie over verzekeringen verzamelen, geld sturen) dan zullen jullie allebei blijer zijn met hun bijdragen.

In plaats van je schrap te zetten voor ongevraagde adviezen van vrienden en familieleden, kun je als mantelzorger de rollen omdraaien door proactief te zijn en regelmatig om ideeën en suggesties te vragen. Met een dergelijk grootmoedig gebaar zullen raadgevers zich erkend en gewaardeerd voelen. Ze zullen dan minder geneigd zijn de zorg die jij geeft te bekritiseren, alleen maar om ook een duit in het zakje te doen. Als je erom vraagt, kunnen er daadwerkelijk goeie ideeën op tafel komen. De ideeën waarvan de mantelzorgers, als de ultieme experts waar het gaat om het welzijn van de zorgontvanger, vinden dat ze echt toepasbaar en bruikbaar zijn.

Door Barry J. Jacobs, klinisch psycholoog en gezinstherapeut.

http://www.aarp.org