Een loerende burn-out

De afgelopen maanden is mij opgevallen dat veel meer mantelzorgers echt uitgeput zijn door de zwaarder wordende zorg en het gebrek aan professionele ondersteuning. (Dat Langer Thuis beleid is me wat!) Er is geen tijd meer voor jezelf en je bent voortdurend over je grenzen gegaan. Je raakt radeloos, machteloos en volledig uitgeput. Je wordt prikkelbaar, ervaart fysieke ongemakken en het leven lijkt somber. Als je dan ook nog nachtenlang ligt te piekeren, wordt het nog zwaarder, want overdag kun je nauwelijks normaal functioneren. En op een dag is de koek op. Hoe ik dat weet? Ik heb deze situatie zelf doorgemaakt in de zorg voor mijn vader.

Een burn-out ontstaat niet zomaar; het is het resultaat van een langdurige periode van overmatige stress en druk, vaak geassocieerd met verschillende symptomen. Als dit lang genoeg aanhoudt, kan er een moment komen waarop je energie opraakt en je simpelweg niet meer verder kunt. Je lichaam heeft te lang te veel stresshormonen geproduceerd.

Vraag je je af of je als mantelzorger het risico loopt op een burn-out? Als je regelmatig last hebt van twee of meer van de volgende symptomen, is het zeer waarschijnlijk:

– Slaapproblemen

– Duizeligheid

– Maag- of darmklachten

– Verhoogde prikkelbaarheid

– Moeite met ontspannen

– Spanningshoofdpijn

– Lusteloosheid, gebrek aan interesse

– Veel piekeren

– Moeite met concentreren

– Gevoel van incompetentie

– Gespannen of opgejaagd gevoel

– Verhoogde emotionaliteit

– Constante vermoeidheid

Als je twee of meer van deze symptomen herkent en hier al langere tijd last van hebt, is de kans groot dat je meer van jezelf vraagt dan gezond is. Het is verstandig om een stap terug te doen. Ik begrijp dat je denkt: Hoe dan? Ik MOET voor mijn dierbare zorgen. Maar om de zorg vol te kunnen houden, moet je iets voor jezelf doen om de schade te beperken. In dat geval is het aan te raden om hulp in te schakelen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de ondersteuning van mantelzorgers. Neem contact op en vraag naar de mogelijkheden.

Als je denkt dat de overspanning niet al te ernstig is, kan het voldoende zijn om direct meer rust te nemen, je grenzen beter te bewaken en de belasting die je ervaart te verminderen. Voor veel mensen is dit echter geen eenvoudige keuze. Redenen hiervoor kunnen zijn dat je je erg verantwoordelijk voelt, plichtsgetrouw bent, hoge eisen aan jezelf stelt, moeite hebt om je grenzen aan te geven, of bang bent dat toegeven dat de zorg te zwaar is, als zwakte wordt gezien.

Als je weet dat je eigenlijk rustiger aan moet doen en beter met de belastende zorgsituatie moet omgaan, maar niet zeker weet hoe je dat moet aanpakken, praat er dan alsjeblieft over met mensen die je vertrouwt. Je partner, vrienden, vriendinnen of lotgenoten kunnen je advies geven en met je meedenken. Blijf er niet alleen mee rondlopen.

Als je vermoedt dat je ernstige symptomen van een burn-out ervaart, is het cruciaal om direct ingrijpende maatregelen te nemen. Het is hoog tijd om uit de belastende situatie te stappen. Onderzoek de mogelijkheden voor respijtzorg. De gemeente kan je hierbij helpen.

Als je een pauze neemt, is het verstandig om je huisarts te raadplegen. Deze kan beoordelen of er onderzoek nodig is om fysieke oorzaken uit te sluiten en zo nodig behandelen. De arts kan je ook doorverwijzen voor professionele hulp om te herstellen van de schade veroorzaakt door de aanhoudende stress.

Hoe ernstiger de burn-out, hoe groter de kans op ernstige fysieke gevolgen zoals diabetes type 2, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, en pijnklachten. Ook mentaal is er vaak werk aan de winkel wanneer je met een burn-out te maken hebt. Mensen met een burn-out ervaren vaak een of meer van de volgende gevoelens:

– Onbekwaamheid en onzekerheid

– Boosheid en frustratie, vooral over organisatorische of team gerelateerde problemen

– Gevoel van slachtofferschap

– Boosheid op zichzelf, vanwege het toelaten van deze situatie

– Schaamte en een gevoel van falen

– Schuldgevoelens over de impact op collega’s, klanten of opdrachtgevers

Voldoende rust nemen is de eerste stap om te herstellen van een burn-out. Dat betekent afstand nemen van de stressvolle situatie, rusten, activiteiten ondernemen die je ontspannen, en zorgen voor voldoende lichaamsbeweging. Onthoud dat hoe langer de stressvolle periode heeft geduurd, des te langer het herstelproces kan zijn. Het herstel duurt meestal langer dan verwacht.

Voor fysiek herstel is rust nemen en tijd nemen essentieel. Voor mentaal herstel is het vaak raadzaam om professionele hulp te zoeken. Het is belangrijk om te accepteren dat je overspannen of burn-out bent. Dit is een voorwaarde voor de volgende stap: begrijpen welke factoren hebben bijgedragen aan de burn-out en leren hoe je hier anders mee kunt omgaan. Zonder dit begrip loop je het risico om in de toekomst weer een burn-out te ervaren.

Ik begrijp dat dit een behoorlijke hoeveelheid informatie is waarvan je misschien denkt: Godsamme Marjolijn, wat moet ik hiermee als intensief zorgende mantelzorger?  Maar mijn intentie is goed. Ik wil alleen maar benadrukken dat je als mantelzorger goed voor jezelf moet blijven zorgen.  Pfff, wat haatte ik dat zinnetje als iemand dat tegen mij zei. Nu weet ik beter. Als jij het namelijk niet doet, wie dan wel? En stel je eens voor dat  je echt ziek wordt door lange en extreme overbelasting? En dat je dan patiënt achter de patiënt wordt. Dat gunnen we niemand, toch?!