De mantelzorger

Je zag hem vaak bij bijeenkomsten van de activiteitenvereniging. Hij zat meestal aan het eind van de tafel, luisterde naar het gesprek maar gaf zelden commentaar. Hij zag er moe uit en er hing altijd een aura van droefheid om hem heen. Je kijkt af en toe zijn kant op en vraagt je af waarom hij altijd in zijn eentje naar de gezelligheid zit te kijken, naar het gelach luistert van mensen die de hele avond met elkaar optrekken. Op een gegeven moment staat hij op en glipt stilletjes de deur uit, terug naar zijn lege huis.

Niemand schonk echt aandacht aan hem, misschien omdat hij een beetje eng of vreemd leek. Hij bleef opduiken tot hij op een dag voorgoed verdween. De meeste mensen is het niet eens opgevallen, en slechts een paar mensen vragen zich af wat er van hem geworden is.

Niemand weet het, en maar heel weinig mensen kon het echt wat schelen.

Je had zijn verhaal moeten horen. Had hij er maar over gepraat, maar dat wilde hij niet.

Acht jaar geleden, toen zijn vrouw op relatief jonge leeftijd de ziekte van Alzheimer kreeg, veranderde zijn leven voorgoed. Beetje bij beetje nam hij alle dagelijkse taken van haar over. Schoonmaken, rekeningen betalen, de was doen, koken. Hij had besloten dat thuiszorg het beste zou zijn omdat hij er niet aan moest denken om zijn bruid uit huis te plaatsen. Daarbij kwam dat hij zich de kosten van begeleid wonen niet kon veroorloven. Hij probeerde thuiszorg, maar het bureau stuurde zes verschillende mensen in vier maanden tijd en zijn vrouw raakte overstuur van de vreemde, nieuwe gezichten.

Dus deed hij alles zelf.

Nadat de rekeningen betaald waren en het huishouden was gedaan, ging hij bij haar zitten en las haar voor. Ze vroeg altijd of hij een artikel over Alaska uit een National Geographic tijdschrift wilde voorlezen. De hoeken van dat tijdschrift waren omgekruld van de vele keren dat hij het in zijn hand hield om haar voor te lezen. Ze had er altijd heen gewild, maar ze hadden nooit het extra geld. Hij las haar elke avond voor, tot ze in slaap viel. Luisteren naar de verhalen over haar geliefde Alaska verveelde haar nooit, die prachtige plek die onuitwisbaar in haar vervagende herinneringen was gebrand.

Naarmate de tijd verstreek, werd ze steeds moeilijker. In de vroege avond als het donker begon te worden, werd ze opgewonden en erg verward. Ze vroeg hem om het buitenlicht aan te doen omdat ze haar auto niet kon zien op de oprit. Ze moest en zou de autosleutels hebben, ook al had ze vijf jaar niet meer gereden en was de auto verkocht.

Het voorlezen van het verhaal over Alaska hielp om haar wat te kalmeren en, hoewel hij moe werd van het steeds maar weer lezen van hetzelfde artikel, bracht dit ook een beetje rust in zijn leven.

Zijn nachten werden vaak opgebroken door haar rusteloosheid en omzwervingen. Op een nacht, toen hij ontdekte dat ze het bed had verlaten, vond hij haar in de achtertuin, zittend op de tuinbank, poedelnaakt, een slaapliedje zingend.

De volgende dag volgde hij, alsof er niets gebeurd was, hetzelfde ritueel van helpen met tanden poetsen en aankleden. Op ‘goeie dagen’, als ze uitgingen, borstelde hij haar haar, probeerde haar stil te laten zitten terwijl hij probeerde wat make-up op te doen, maar na talloze mislukte pogingen gaf hij dat op.

Uiteindelijk werd ze incontinent en had ze hulp nodig op het toilet. Hij zorgde ervoor en leidde haar daarna naar de douche om haar te wassen, iets wat hij meerdere malen per dag moest doen.

Zelfs toen ze begon te vergeten wie hij was, bleef hij elke avond voorlezen over Alaska en liet hij haar af en toe foto’s zien van mensen die ze niet kende. Hij noemde ze haar kinderen en kleinkinderen.

Op een dag begon ze moeite te krijgen met slikken, en na een paar weken ademde ze voedsel in haar longen, waardoor een infectie werd veroorzaakt. “Aspiratiepneunomie” noemden de mensen op de eerste hulp het.

De infectie werd erger en de aardige mensen van het hospitium kwamen en brachten haar naar hun faciliteit. Ze waren erg vriendelijk en vonden het goed dat hij bij haar bleef, wat hij de daaropvolgende vijf dagen ook deed. Ze ging snel achteruit en al gauw kon ze helemaal niet meer eten.

Hij bleef haar het verhaal over Alaska voorlezen en dat leek elke keer haar ogen even op te lichten.

Haar ademhaling werd steeds oppervlakkiger en stopte er regelmatig helemaal mee, seconden die een eeuwigheid leken. Hij voelde dat het einde nabij was, nam haar frêle lichaam in zijn armen en fluisterde in haar oor. “Vaarwel mijn lief”, terwijl ze haar laatste adem uitblies.

Mantelzorg voor iemand met dementie is voor iedereen een extreem moeilijke taak. Zelfs vanaf het allereerste begin van de symptomen, en de vroegste stadia van de ziekte, zijn het hartverscheurende verdriet en de zware depressie van het langzaam zien aftakelen van een echtgenoot of echtgenote ronduit verschrikkelijk.

Voor een man is het vaak erger. Manlijke mantelzorgers behoren tot de eenzaamste mensen op aarde. Vrouwen hebben vaak een steungroep van vriendinnen die, door hun natuurlijke vermogen om te verzorgen, soms de emotionele steun kunnen bieden die ze nodig hebben. Veel mannen hebben weinig tot geen vrienden. De vrienden die ze hebben blijven weg, en als ze al langskomen, bieden de gesprekken over sport en andere zaken geen soelaas.

Dus, als je je deze liefdevolle, zachtaardige man herinnert, die sommigen als eng en vreemd beschouwen, probeer hem dan te vinden. Zoek hem op, want hij zou wel eens de beste persoon kunnen zijn die je ooit hebt ontmoet.

Je zou de begraafplaats kunnen proberen waar hij, met een gebroken hart, elke dag een uur lang hardop voorleest uit dat oude tijdschrift met omgekrulde hoeken …

…in een poging een beetje vrede in zijn leven te brengen.

                                                                                                                    _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Dit is voorlopig mijn laatste blog voor Mantelzorgelijk. Veel dank aan Marjolijn, die er vanaf het begin op vertrouwde dat mijn blogs van enige waarde zouden zijn en iets konden toevoegen. Als er ook maar een persoon is geweest die zich op de een of andere manier heeft herkend in iets waarover ik heb geschreven, en daarin een beetje troost of begrip heeft gevonden, dan is mijn missie geslaagd.

~Mariette.