Bestaanszekerheid voor mantelzorgers

Bestaanszekerheid is het belangrijkste thema van de verkiezingen 2023. Van Nieuw Sociaal Contract, SP tot VVD; het thema wordt geclaimd door vrijwel alle grote partijen.
Maar hoe is het gesteld met de bestaanszekerheid van mantelzorgers? Zij ervaren nogal wat pijnpunten.
Deze voorbeelden zijn werkelijke situaties:

• • Anja is bij haar dementerende vader gaan wonen om zorg te verlenen, zij heeft de huur van haar huis opgezegd. Omdat zij rond moet komen van een uitkering wordt de kostendelersnorm toegepast waardoor haar inkomen daalt. Na overlijden van haar vader is zij dakloos en kan geen aanspraak maken op de woning. De mantelzorgopgave voor haar vader heeft haar in ernstige bestaans-onzekerheid gebracht.
  • Fatima ontvangt een informeel zorgtarief, een vergoeding van €22,95 uit het PGB van haar klant. Het zorgwerk is fantastisch te plooien met 3 schoolgaande kinderen. Als zij een hoger tarief zou willen, moet ze zich inschrijven in de KvK en ZZP’er worden. Dan kan zij bijvoorbeeld €45,- vragen en zelf zorgen voor pensioen en verzekering. Dat durft zij nog niet aan.
  • Sonja zorgt nu 25 jaar voor haar zoon, zij zal haar PGB vergoeding verliezen na overlijden van haar zoon. Zij verliest dan per direct haar inkomen zonder recht op een werkloosheidsuitkering.
  • Tom is ZZP’er, begin 30 en nog zoekend op de arbeidsmarkt. Zijn tarief is €45,- . Om aan een volwaardig loon te komen moet hij veel PGB klanten hebben. Dat is moeilijk te organiseren. Vandaar dat hij een baan heeft gezocht bij Zorgeloos en aanvullend 1 PGB klant heeft. Zo heeft hij bestaanszekerheid.
  • Nadia is informele (mantel)zorger met een vergoeding vanuit een PGB. Aanvullend ontvangt zij 8% vakantie-uitkering. Het PGB biedt geen vangnet bij ziekte of uitval. Pensioenopbouw is niet mogelijk. De wettelijk vastgestelde vergoeding voor een informele zorger met een vergoeding uit een PGB is €22,95; geen bedrag dat bestaanszekerheid biedt. Als de voorgestelde bezuinigingen doorgaan, wordt de vergoeding voor informele mantelzorgers verlaagd naar een schamele €17,50.
  • Odette is grafisch vormgever, zij is haar baan kwijt geraakt en werkt nu als zorgverlener bij allerhande organisaties zoals Zorgmies, Saar aan huis, Zorgmaatje. Met een uurtarief van € 33,- rijgt zij haar bestaanszekerheid aan elkaar.
  • Margot is een ondernemende mantelzorger met een bloeiend ZZP bestaan, zij verloor de helft van haar inkomen door de grote belasting veroorzaakt door de zorg voor haar moeder. Sowieso loopt een werkende mantelzorger met baan een risico haar baan te verliezen door ziekteverzuim en afwezigheid van flexibiliteit op de werkvloer. Betaald werk en onbetaald zorgen is simpelweg lastig te combineren.
  • Ghizlan is mantelzorgveteraan, na 5 jaar zorgen voor haar ouders heeft zij een enorm gat in haar CV. Haar ervaringsdeskundigheid wordt niet erkend door werkgevers. Zij ontvangt geen begeleiding van het UWV bij terugkeer in het arbeidsproces. Mantelzorgers met een migratieachtergrond hebben door een taalbarrière nauwelijks toegang tot de financiële mogelijkheden en respijtzorg.

Wanneer we zorg en werk anders willen inrichten, dan nodigen we politieke partijen uit om te onderzoeken wat dit betekent voor de bestaanszekerheid van mantelzorgers. Mantelzorgelijk zal de komende weken de verkiezingsprogramma’s beoordelen en toetsen op hun bijdrage aan bestaanszekerheid.
We openen met het verkiezingsprogramma van de SP, omdat zij als eerste partij hun standpunten heeft gepubliceerd. De 2 belangrijkste standpunten betreffen een mantelzorgtoeslag en sociale rechten in PGB.

Mantelzorgtoeslag
“Mensen die een ziek familielid verzorgen verdienen meer ondersteuning. Om de mantelzorg te versterken is een aantal maatregelen nodig. De SP stelt een mantelzorgtoeslag voor.
Wie mantelzorg geeft, heeft extra kosten door misgelopen inkomsten uit werk en reiskosten. Het is alleszins redelijk om daar een onkostenvergoeding tegenover te stellen. Veel mantelzorgers raken overbelast, vooral de werkende mantelzorgers. Uitbreiding van het zorgverlof en ontheffing van de sollicitatieplicht kunnen mantelzorgers ontlasten. Ook moeten mantelzorgers voorrang krijgen bij het verkrijgen van een woning, zodat zij dichter bij hun familielid kunnen wonen. Bij indicatiestelling voor thuiszorg of huishoudelijke verzorging mag aanwezigheid van mantelzorg geen rol spelen. Mantelzorgondersteuning wordt opgenomen in het gemeentelijk basispakket, zodat elke gemeente verplicht is om goede mantelzorgondersteuning te organiseren.” SP over mantelzorg

Sociale rechten opnemen in PGB
“Voor mensen die werken via het PGB gaat gelden dat opbouw van sociale rechten verplicht wordt. Er moeten dus premies voor pensioen, WW en zorgverzekering worden afgedragen. Ook komt er een mantelzorgcontract: familieleden die hun baan opzeggen om de zorg op zich te nemen en via het PGB een inkomen weten te behouden, krijgen meer zekerheid. Dit contract behelst dat er premies worden betaald voor pensioen en WW, zodat ook de mantelzorger sociale rechten opbouwt. Voor het contract gelden geen urenrestricties, maar wel de mogelijkheid tot beroep op scholingsgelden voor de mantelzorger. De SP is voorstander van het Trekkingsrecht maar is van mening dat het huidige systeem van uitbetaling van het PGB via de Sociale Verzekeringsbank niet werkt. De SP steunt dan ook de ontwikkeling van een nieuw betalingssysteem dat eenvoudig is en zekerheid geeft. Budgethouders en zorgverleners die na de invoering van het Trekkingsrecht in de problemen zijn geraakt verdienen een goede compensatieregeling.” SP over het PGB

Misschien kan het CPB de budgettaire en economische gevolgen van de mantelzorgtoeslag doorrekenen ten behoeve van al die mantelzorgers hierboven beschreven?