Bestaanszekerheid voor mantelzorgers. Wat zeggen de verkiezingsprogramma’s?
Bestaanszekerheid is hét leidende thema van de verkiezingen 2023. Van Nieuw Sociaal Contract, SP, CDA tot VVD; het thema bestaanszekerheid wordt omarmd door vrijwel alle grote partijen.
Niet geheel onterecht, het CPB waarschuwt dat de armoede eind dit jaar zonder overheidsingrijpen met ruim 1 procent zal stijgen tot 997.000 Nederlanders.
De bestaanszekerheid van mantelzorgers is in het geding wanneer zij in een armoedeval komen, veroorzaakt door de kostendelersnorm of dreigende dakloosheid als een mantelzorger bij haar ouders is gaan wonen. Heb je een eigen bedrijf als ZZP’er dan dreigt inkomensverlies, door de druk die mantelzorgen veroorzaakt. (Vervangende) mantelzorgers die vergoed worden vanuit een PGB moeten het doen met een karig tarief, zonder sociale rechten die je in een betaalde baan wel ontvangt (WW, pensioenopbouw).
We beschreven de standpunten van het SP al eerder. We kijken in deze blog naar CDA, Volt, BBB.
VOLT kiest voor goed werkgeverschap voor mantelzorgers; dit betekent “voldoende respijtzorg en ondersteuning om overbelasting te voorkomen en waarborgen voor voldoende financiële compensatie”. De BBB kiest als insteek: financiële waardering voor mantelzorg-werk.
‘Hoe zorgen we ervaar dat mantelzorgen draaglijk blijft?’; dit is de kernvraag die het CDA zichzelf stelt. Het CDA wil ‘zorg voor elkaar’ versterken, door:
– Meer praktische ondersteuning en respijtzorg voor mantelzorgers. “Zo moeten initiatieven voor ‘zorgmaatjes’ worden aangemoedigd om mantelzorgers te ontlasten door op gepaste momenten een helpende hand te bieden”.
– Het voorkomen van een armoedeval. “Familieleden die zorg verlenen aan een familielid met een handicap zijn goud waard. Mensen die vanuit een Persoonsgebonden Budget (PGB) zorg verlenen aan een gehandicapt familielid, mogen na het overlijden van het familielid niet in een armoedeval geraken.”
We weten onvoldoende wat het CDA bedoelt met ‘het initiatief zorgmaatje’. Maar vermoedellijk gaat het om Zorgmaatje (aan huis), één van de spelers op de markt van respijtzorg, naast Saar aan Huis, Zorgmies, Seniorservice en mogelijk vele andere platforms. Deze organisaties matchen een zorgvrager aan een informele zorgverlener. De zorg kan zo worden ingericht vanuit het gewone leven, met fantastische mensen die hands-on van alles doen: activeren, mijn dementerende vader mee op pad nemen, lichte schoonmaak klussen, koken en lunchen met hem, boodschappen doen.
De vervangende zorg is informeel, geleverd door de vrouwen (en een enkele man) voor een wettelijk vastgesteld tarief van €22,98.Een voorbeeld: Odette is grafisch vormgever, haar baan kwijt geraakt en werkt als zorgverlener bij allerhande platforms zoals Zorgmies, Saar aan huis, Zorgmaatje. Met een uurtarief van € 33,- rijgt zij haar inkomen aan elkaar.
De zorgvrager financiert deze ondersteuning vanuit de zorgverzekering of het PGB. Hoe het is geregeld in de verschillende zorgverzekeringen lees je in de Zorgwijzer.
Ik schreef het al eerder: voor informele en goedkope hulp is een regeling bedacht, de ‘regeling dienstverlening aan huis’. Daardoor kan een dienstverlener max. 4 dagen aan huis werken zonder sociale premies te betalen. Volgens deze regeling werk je niet in loondienst. De opdrachtgever hoeft daarom geen loonbelasting, premie volksverzekeringen en premies werknemersverzekeringen in te houden. Maar als dienstverlener bouw je ook niks op aan pensioen ed.
We verzoenen ons met deze praktijk door de gedachte dat deze zorgmaatjes het vooral ‘erbij’ doen, naast hun rol als moeder, zorger, pensionado, ZZP’er. De zorg voor ouderen, rust op de schouders van vrouwen die het schijnbaar ‘erbij’ doen. Maar zonder hun inzet zou ik niet kunnen werken, en zou mijn vader niet zelfstandig kunnen wonen. Een moreel dilemma.
Als je het mantelzorgers vraagt zijn het deze maatregelen die armoede voorkomen:
– Schaf de kostendelers-norm af voor mantelzorgers die bij hun ouders gaan wonen om te zorgen.
– Creëer een goede regeling ‘passende vervangende woonruimte’.
– Neem sociale rechten op in het PGB, zoals het recht op een WW- uitkering.
– Maak Mantelzorgbijslag mogelijk.
Al deze maatregelen zullen waarschijnlijk een positief effect hebben op het arbeidsaanbod.
Meer lezen
Op zich lijken er hier en daar wat dingen bij te zitten die de situatie wat zouden kunnen verbeteren. We moeten echter niet vergeten dat het hier slechts gaat om verkiezingsbeloften en niet om aangekondigd beleid. Als de politiek in de laatste 80 jaar iets heeft laten zien, is dat verkiezingsbeloften meestal niet veel meer zijn dan vooral emotionele manipulatie om het stemgedrag te beïnvloeden. Vooral thema’s als dit, die een relatief onbekende groep van de bevolking betreft, worden na verkiezingen meestal als een van de eersten opgeofferd in het kader van “compromissen” om een regering te vormen. Deze zogenaamde beloftes worden maar heel zelden waar gemaakt op een manier die daadwerkelijk iets verbetert.
Wat mij betreft KAN er geen oplossing komen vanuit de politiek, puur omdat het hele politieke systeem daar niet voor bedoeld is – als wordt de stemmer dat wel steeds wijsgemaakt. Maar zelfs als dat wel zo zou zijn, laten al deze mogelijke oplossingen zien dat men alleen maar in symptoombestrijding denkt. Zoals in vrijwel alles in de maatschappij tegenwoordig. Er ontstaat een bepaald probleem en er wordt gekeken naar maatregelen om de gevolgen daarvan te bestrijden (want alles moet bestreden worden tegenwoordig) in plaats van de oorzaken te onderzoeken en te zorgen dat het probleem niet kan ontstaan. En dat is gewoon dweilen met de kraan open, want je kan er zeker van zijn dat het probleem nooit zal verdwijnen als je de oorzaak niet wegneemt.
De belangrijkste problemen in de mantelzorg beginnen niet in de mantelzorg maar in het zorgsysteem. Mantelzorgers springen immers daar in waar de reguliere zorg tekort schiet. Te weinig personeel, te weinig tijd, te weinig vakkennis, en ga zo maar door. Al die dingen maken dat in veel gevallen überhaupt mantelzorg nodig is en vooral dat die mantelzorg overvraagd wordt. Zorg voor een gezond zorgsysteem en het gros van de problemen in de mantelzorg verdwijnt.
Naar mijn mening kunnen we beter op lokaal niveau en met elkaar ipv. door overheid onze samenleving (dus ook mantelzorg) regelen. Zorg voor contact en overleg met de mensen om je heen, de gemeenschap waarin je leeft. Maak afspraken die afgestemd zijn op wat die lokale gemeenschap nodig heeft. Een overheid die landelijk beleid oplegt zal altijd problemen veroorzaken in lokale gemeenschappen die andere behoeften hebben dan het beleid inruimt. Maar zo’n aanpak zak wel betekenen dat je meer bezig moet zijn met hoe de gemeenschap waarin je leeft functioneert. Helaas vinden, doordat de maatschappij veel te veel van mensen vraagt, velen dat te veel moeite en laten het liever over aan volslagen vreemden aan de andere kant van het land. Ja en dan moet je natuurlijk niet raar opkijken als die mensen hele andere belangen dienen dan die van jou en je omgeving…