10+2 tips voor mantelzorgers bij dementie

Onlangs volgde ik een webinar (dit is een via de computer te volgen presentatie) van verzekeraar CZ heeft als onderwerp ’10 tips bij het omgaan met mensen met dementie’. Nadat er was stil gestaan bij de signalen die kunnen duiden op dementie, kwamen er 10 tips aan de orde.

Tip 1: Zorg voor een vaste dagindeling
Op een vast tijdstip opstaan, douchen, eten en naar bed gaan is heel belangrijk voor iemand met dementie. Hier is vaak wel hulp bij nodig. Geef iemand bv – zolang het nog kan – een eigen agenda en zet daarin alle afspraken die iemand heeft. Vertel als iemand weg gaat ook wat er gebeurt als iemand weer thuis komt, bijvoorbeeld dat je dan thee drinkt.

Tip 2: Zorg voor regelmatige rust
Als je hersenen niet goed meer werken, kost alles energie. Regelmatig rusten is dus een aanbeveling. Naar bed gaan ‘s middags of een uurtje rusten in een luie stoel. Rust nemen kan gestimuleerd worden door bv een rustig muziekje op te zetten.

Tip 3: Prikkel de zintuigen
Het is heel belangrijk, dat er rustige prikkels te bekijken zijn. Dat kunnen vogeltjes zijn vanachter het raam of een (kunst) aquarium. Prikkels kunnen ook voor uitleg zorgen over wat er gaat gebeuren. Als er gedoucht gaat worden, kun je handdoeken neerleggen. Zeg niet dwingend ‘je moet douchen’. Beoordeel hoe je iemand in beweging krijgt. Iemand met dementie neemt informatie beter op als meerdere zintuigen tegelijk worden gestimuleerd. Zeg bijvoorbeeld pas ‘we gaan aan tafel’ als uw naaste ziet dat de tafel is gedekt en hij het eten ruikt.

Tip 4: Regelmatig bewegen
Beweging lijkt de achteruitgang van het ziekteproces te vertragen. Elke vorm van bewegen is meegenomen. Liefst een half uur achter elkaar en bij voorkeur buiten. Kom we gaan wandelen/lopen/tuinieren/met de tv gym meedoen/dansen/klusjes in en om het huis doen. Het is ook iets dat je goed samen kan doen, omdat je er niet bij hoeft te praten.

Tip 5: Praten en begrip tonen
Iemand met dementie kan zich angstig of verloren voelen. Praat hierover, blijf kalm en bied troost. Stel je in op de ander zodat hij in de comfortzone blijft. Ga de strijd niet aan, hoe moeilijk het ook is. Als praten niet (goed) meer gaat, stel dan geen vragen, maar vertel dingen en nodig de ander uit daar op te reageren. Vertel over de kinderen, de buren, de kerk, de sport.Wees vriendelijk, empathisch, wordt niet zelf boos. Of zeg, ik kan me voorstellen dat je boos bent. Dan voelt de ander zich begrepen.

Tip 6: Informeer de omgeving
Zodat die weten wat er bij jullie speelt. Als je aan familie en vrienden kunt vertellen hoe het met je naaste en met jezelf gaat, kun je er ook je verhaal kwijt. Je kunt ervaringen en tips uitwisselen en zo leren van elkaar. De mantelzorger in het webinar vertelt over visitekaartjes, waar ze op schreef: geduld aub, mijn man is dementerend. Als ze ergens kwamen ging ze een visitekaartje afgeven, iets dat in het werkzame leven van haar man heel gebruikelijk was.

Tip 7: Voorkom een gevoel van falen, stop met corrigeren
Het heeft weinig zin om iemand met dementie te corrigeren of tegen te spreken. Dit kan er zelfs voor zorgen dat uw naaste zich terugtrekt of boos wordt. Dat wilt u natuurlijk niet. Kijk naar wat er nog wel kan. Als koken bv niet meer kan, maar groente schoonmaken wel, dan kun je toch nog een deel samen doen. Test je naaste niet. Het is voor beide vervelend als een vraag als ‘Weet je nog wie ik ben’, ontkennend beantwoord wordt.

Tip 8: Pas de communicatie aan
Wilt u uw naaste iets zeggen? Ga dan in het zicht staan zodat u de aandacht hebt. Gebruik korte zinnen, praat rustig en doe maar één verzoek tegelijk. Geef uw naaste ook voldoende de tijd om de informatie te verwerken. Stem je af op de manier van denken van de ander. Dat zal niet altijd goed gaan. Bedenk of er een zinnetje is waar iemand rustig van wordt. Bijvoorbeeld: je bent nu met pensioen, je hoeft niets meer. Herinneringen ophalen van gister (bv weet je nog..) heeft geen zin. De ander weet het niet meer. Sluit aan bij hoe je naaste het moment zelf beleeft: bijvoorbeeld ‘Gezellig he om samen koffie te drinken’. En begrijp dat als uw naaste iets niet wil doen, dit ook kan betekenen dat hij het niet aan durft. Wat kan helpen? Zeg bijvoorbeeld: ‘Hier is je jas, we gaan wandelen.’

Tip 9: Zoek naar passende activiteiten
Blijf samen zoeken naar activiteiten die passen bij uw naaste. Kijk hierbij of hij of zij er nog goed aan kan deelnemen, maar ook of hij of zij het wel leuk vindt. Ons boek ‘Op bezoek bij een dierbare met dementie, met ruim 60 ideeën om samen te genieten’, kan daarbij van grote hulp zijn.

Tip 10: Bewaar de veiligheid
De kans op ongelukken in huis wordt steeds groter als de dementie vordert. Hulpmiddelen en aanpassingen kunnen ongelukken (enigszins) helpen voorkomen. En vaak maken ze de verzorging ook minder zwaar. Als de veiligheid van de ander in het geding is, dan kan thuis wonen niet meer, dan is er professionele hulp nodig om de goede zorg te leveren. Je hebt de neiging om eerst heel erg over je grenzen heen te gaan, maar weet: er is nooit een goed moment. Je kunt altijd nog een dag langer.

En nog een tip extra Tip 11: Denk ook aan jezelf. Deze tip hoort eigenlijk op plaats 1!
Zorgen voor iemand met dementie is niet eenvoudig. Bovendien verandert de relatie. Hierover praten met anderen geeft steun, bijvoorbeeld bij een Alzheimer- of Mantelzorgcafé. Blijf anderen betrekken in je leven, vraag hulp, mensen willen best helpen. Of schrijf dingen van je af. Maak een lijstje over wat belangrijk is in het leven. Wat wil je eens per dag/week/maand blijven doen? Zorg dat er wat tijd en ruimte voor jezelf over blijft.

Het seminar is na registratie te zien op de site van CZ.

Zelf voeg ik nog TIP 12 toe: LEES OVER DEMENTIE. Het kan je ontzettend helpen om te begrijpen wat er gebeurt in de hersenen van je naaste. En het helpt je om beter om te gaan met je dierbare met dementie.

Anniek Kramer
Samen met Marcelle Mulder auteur van het boek ‘Op bezoek bij een dierbare met dementie, met ruim 60 ideeën om samen te genieten’. Verkrijgbaar in de boekhandel voor €15.